พ่อขุนรามคำแหงมหาราช
2 เม.ย.55
๏ คงจะเล่า  กล่าวประวัติ  ตัดให้สั้น	สุโขทัย สมัยนั้น เกิดจากไหน
สรุปความ ตามเขต ประเทศไทย	ศึกษาใน หลายตำนาน อาจารย์ทั้งปวง
กล่าวโดยย่อ พ่อขุนศรี อินทราทิตย์	ปฐมประสิทธิ์ ของพระองค์ ราชวงศ์พระร่วง
ตามตำนาน จารเอาไว้ ไทยทั้งปวง	คือผลพวง เชิงประวัติ แห่งรัฐไทย
จับความย่อ พ.ศ.หนึ่ง เจ็ดแปดศูนย์	เป็นข้อมูล หนุนประวัติ ตัดต่อไว้
เริ่มรัฐา อาณาจักร สุโขทัย	สืบสานใย ในเผ่ากอ พ่อขุนราม
พ่อขุนราม คำแหง มหาราช	ประวัติชาติ เริ่มใหม่ ไทยสยาม
กว่าเจ็ดร้อย ห้าสิบปี ที่พระนาม	บ่งบอกความ ตามศิลา ภาษาไทย
ใคร่ยืนยัน อันความจริง สิ่งพิสูจน์	เหตุผลผุด สุดสอดคล้อง มิต้องสงสัย
ศาสนา วัฒนธรรม ความเป็นไป	สุโขทัย ใช่เพิ่งเริ่ม มีเดิมมา
แห่งเผ่าพง ราชวงศ์ศรี นาวนำถม	มีสังคม มีอำนาจ มีรัฐา
ขอมสบาด โขลญลำพง ลงอาญา	ราชวงศ์ผา เมืองสิ้น แผ่นดินครอง
เหลือนางเสือง มเหสี มีเรื่องเล่า	บางกลางหาว เข้าต่อสู้ ศัตรูผยอง
ได้กลับคืน สุโขทัย เอาไว้ครอง	ความเกี่ยวดอง กับเครือญาติ สัชนาลัย
จากผลงาน จารจารึก ที่ศึกษา	ตามศิลา หลักที่หนึ่ง ซึ่งบอกไว้
รามคำแหง มหาราช ของชาติไทย	เป็นโอรสใน มารดาเสือง ผู้เรืองนาม
สองพี่นาง ต่างตักษัย แต่วัยอ่อน	ร่วมอุทร สืบวงศ์ คงเหลือสาม
พ่อขุนบานเมือง พระเชษฐา ว่าเมืองตาม	องค์ที่สาม รามคำแหง แรงฤทธา
พระราชกิจ สฤตสิ่ง อย่างยิ่งใหญ่	คำต่อท้าย ให้พระนาม ไว้ล้ำค่า
พระเกียรติทรง องค์ราช กษัตรา	คือมหา ราชประดับ สำหรับองค์
๏ สุโขทัย และศรีสัช กษัตริย์สอง	เมืองพี่น้อง ดั้งเดิมมา ศรัทธาประสงค์
นำเถรวาท ศรีลังกา มาดำรง	ผิดประสงค์ พวกขอม มิยอมยิน
เป็นปลายเหตุ ประเทศสยาม ตามวิเคราะห์	ค้นทางเสาะ เจาะหาจริง สิ่งศาสตร์ศิลป์
นักประวัติ จัดแผก แยกแดนดิน	ในท้องถิ่น อพยพ บรรจบกัน
เหตุผลไหน ใครคิดออก บอกความเชื่อ	ได้ทุกเมื่อ เหนือความรู้ ผู้สร้างสรรค์
ธรรมชาติ ของมนุษย์ สุดรำพัน	เปลี่ยนแปรผัน พันธุ์เผ่า เหล่ากลมกลืน
บนแหลมทอง ของเรา หลายเผ่าเชื้อ	ยาวยืดเยื้อ ปะปน จนดกดื่น
จากอัลไต อพยพ อย่ากลบกลืน	รวมกับผืน แหลมทอง เจ้าของเดิม
ประเพณี วัฒนธรรม และความเชื่อ	เปลี่ยนไปเพื่อ เปลี่ยนผู้นำ พฤติกรรมเสริม
อิทธิพล ศาสนา มาเพิ่มเติม	ตั้งต้นเริ่ม จนเป็นชาติ ราชวงศ์
๏ แคว้นน้อยใหญ่ สมัยนั้น ฐานอำนาจ	หลายเชื้อชาติ ราชประเพณี เครื่องชี้บ่ง
ผูกสัมพันธ์ ฉันท์เชื้อสาย เป็นใยโยง	สินค้าส่ง สงครามเคือง เมืองดินแดน
แคว้นลำพูน หริภุญไชย ใกล้โยนก	รวมกันยก เป็นล้านนา ณ เชียงแสน
ศรีรัตนา คนหุต ไกลสุดแดน	ศรีโคตรบูรณ์ ก็คือแคว้น นครพนม
เป็นแคว้นเก่า เกิดมาก่อน ในตอนนั้น	ถูกรังสรรค์ จนสำเร็จ ได้เสร็จสม
เป็นล้านช้าง สร้างเป็นชาติ มีธาตุพนม	ประสานสม มีสมบัติ วัฒนธรรม
ดินแดนขอบ รอบฝั่งโขง เหนือลงใต้	เมืองน้อยใหญ่ รุ่งเรือง เมืองริมน้ำ
ชนเผ่าไทย สายเบียนฟู อยู่น้ำดำ	วัฒนธรรม แห่งล้านช้าง สร้างอิทธิพล
เมืองละโว้ ลพบุรี แคว้นที่ลุ่ม	สุพรรณภูมิ ลุ่มแม่น้ำ ตามแห่งหน
อาศัยน้ำ และลำคลอง ป้องกันตน	รวมผู้คน ร่วมแรง แปงบ้านเมือง
กลุ่มวัฒนธรรม ทวาราวดี มีให้เห็น	หลายแคว้นเป็น มิตรศัตรู อยู่ต่อเนื่อง
ยกสัมพันธ์ บรรณาการ สืบสานเมือง	มีหลายเรื่อง นิยายเล่า เราได้ฟัง
เมืองละโว้ โบราณ สืนสานย้อน	รุ่งเรืองก่อน กลุ่มใหญ่ คล้ายฝรั่ง
มีดินแดน ในเขมร เป็นกำลัง	จนกระทั่ง ฝังรากกลืน อยู่ยืนยง
ทั่วแดนดิน ศิลป ศาสนา	ศิลป วิทยา ก็สูงส่ง
ที่นคร ศรีธรรมราช ศาสน์มั่นคง	ลังกาวงศ์ พงศาวดาร จดจารมา
หลายหลากล้วน เป็นแหล่ง แห่งกำเนิด	เป็นที่เกิด เมืองใหญ่ ในรัฐา
เกิดสร้างบ้าน แปงเมือง ต่อเนื่องมา	อยุธยา เมื่อคราถึง คล้ายคลึงกัน
อาณาจักร ศรีวิชัย ในจารึก	เมื่อพ่ายศึก ก็เป็นเหตุ ยอมเขตขันฑ์
สุโขทัย ก็ได้ครอง พี่น้องกัน	ทุกแคว้นนั้น มีกลุ่มเจ้า เข้าครอบครอง
ทั้งรวมแยก แตกหน่อ ก่อแคว้นใหม่	รวมแคว้นใหญ่ ให้อยู่ หมู่สามสอง
ขึ้นไม่ขึ้น แก่กัน ด้านปกครอง	เกิดทำนอง ต้องต่อสู้ ผู้บีฑา
๏ ย้อนกลับดู สุโขทัย สมัยขอม	หากไม่ยอม รับบทบาท ศาสนา
ถูกกำจัด ราชวงศ์ ส่งศาสตรา	แย่งพารา จากผาเมือง ขุ่นเคืองใจ
เมื่อขุนบาง กลางท่าว เข้าช่วยรบ	ได้ประสบ สำเร็จสรรพ จึงขับไส
ยึดจากขอม ยอมแพ้ แท้เคืองใจ	ความเลวร้าย ไม่หมด แถมบดบัง
เหตุสับสน พ้นยุคราม สัมพันธ์กระเพื่อม	คราวยุคเสื่อม สุโขทัย เมื่อภายหลัง
กับศรีสัช นาลัย จึงได้พัง	สลักล้าง เมืองชะเลียง เห็นเพียงรอย
ที่เกริ่นกล่าว เล่าไว้ ไม่ไร้ค่า	ใช้นำพา เห็นภาพ รับทีถ้อย
ราชวงศ์ นำถม จมภูดอย	หลงเหลือน้อย สถาปนา มาสองแคว
เมื่ออโยธยา มหาอำนาจ ชาติยิ่งใหญ่	สุโขทัย พบสงคราม ความพ่ายแพ้
ต้องถูกยุบ ลูบคม ตรมดวงแด	สิ่งไม่แพ้ แน่ชนะ คืออารยธรรม
๏ ประวัติศาสตร์ ชาติจารึก เริ่มศึกษา	จากศิลา เสาหลัก รู้จักสยาม
ยุคสมัย ได้ข้อมูล จากขุนราม	เห็นเนื้อความ นำวิจัย ได้คำแปล
จุดสังเกตุ เหตุการณ์ ที่ปรากฏ	ใช้เพิ่มลด เหตุผล จนนิ่งแน่
เหตุผลอื่น ยืนยัน เมื่อผันแปร	อาจเพียงแต่ เห็นได้ ในเหตุการณ์
อันองค์ราม คำแหง ไม่แจ้งเกิด	ถือกำเนิด สมภพ ครบหลักฐาน
นำสงคราม ขุนสามชน ค้นพยาน	รู้ว่าท่าน พอศอใด ได้ข้อมูล
พระชนมายุ สิบเก้า เข้าชนช้าง	ได้สมอ้าง จากพอศอ หนึ่งแปดศูนย์ศูนย์
พันเจ็ดร้อย แปดสิบ หยิบข้อมูล	องค์พ่อขุน ถือกำเนิด เกิดเป็นชาย
สุโขทัย ได้ขุนศรี อินทราทิตย์	ศึกประชิด รอบกรุง ยุ่งเหลือหลาย
รามคำแหง แรงต่อตี เข้าคลี่คลาย	ชนะชัย ขุนสามชน จนลือนาม
เป็นปีเริ่ม ประเดิมชาติ อำนาจน้อย	ทัพทะยอย ยึกยัก เป็นขวากหนาม
มีนักรบ เป็นลูก บุกปราบปราม	คือเจ้าราม งามยุทธ ยอดปัญญา
อนุสรณ์ วีรกรรม ทำการยุทธ์	ยอดบุรุษ คำแหง อันแกร่งกล้า
ชนะศัตรู คู่อริ ของบิดา	สถาปนา สุโขทัย ได้แผ่นดิน
๏ ทรงนักรบ จบยุทธ สุดกล้าหาญ	ปฏิภาณ และสติ ดังสิขินทร์
พ่อจะพ่าย ลูกไม่แพ้ แม้ราคิน	ด้วยยุทธศิลป์ ทรงไสช้าง นั่งเบกพล
เข้าห้ำหั่น ฟันสู้ ศัตรูพ่อ	ขาดบนคอ มาศเมืองช้าง อย่างเข้มข้น
พวกศัตรู แพ้พ่าย เสียไพร่พล	ต่างดิ้นรน จนสิ้นเชิง กระเจิงไพร
วีรกรรม รามคำแหง เมื่อแจ้งเหตุ	หลายแคว้นเขต สยบยอบ นอบน้อมให้
ได้ตำแหน่ง แม่ทัพ รับงานไป	เมืองน้อยใหญ่ ใต้อำนาจ จัดบรรณาการ
กลุ่มแคว้นใด ข้อแข็ง คำแหงปราบ	จนราบคาบ ทราบกันดี มีกล่าวขาน
อาณาจักร สยามไทย เพียงไม่นาน	แผ่ไพศาล ถึงอำนาจ ราชอาณา
ประเพณี ตีศึกไหน ได้ชนะ	มีเกณฑ์กะ ปะปน คนช้างม้า
จะกวาดต้อน วัวควาย ไปพารา	เพื่อนำมา เป็นสมบัติ แห่งรัฐตน
ตั้งแต่ต้น สุโขทัย เมื่อใดรบ	องค์รามจบ กระบวนรุก ทุกแห่งหน
รวมเงินทอง ของมีค่า และผู้คน	ด้วยเบกพล คู่ชัย ถวายบิดา
กษัตริย์องค์ ที่สอง ลูกนางเสือง	คือบานเมือง ผู้เรืองเดช พระเชษฐา
ขององค์ราม ตามครรลอง ครองพารา	พระปรีชา แห่งองค์ราม นำพาชัย
กษัตริย์ครอง สองรัชกาล ผ่านพิภพ	องค์รามรบ กวาดต้อน ผ่อนแรงให้
นำผาสุข มาสู่ สุโขทัย	ดั่งจารนัย แผ่นศิลา คุณค่าอนันต์
ปราบศึกมาก จากเมืองใกล้ ไปไกลโพ้น	อำนาจท้น อิทธิพลสูง ดังมุ่งฝัน
เพราะเปรื่องปราชญ์ สามารถรบ มีครบครัน	เป็นราชันย์ อันกระเดื่อง เรืองฤทธี
๏ ครั้งเยาว์วัย ไปพากเพียร เรียนฝึกหนัก	ที่สำนัก สุกรรที นตฤาษี
ตามหลักฐาน อาจารย์ละโว้ ลพบุรี	องค์รามมี เพื่อนร่วมคำ น้ำสาบาน
ถึงสององค์ ทั้งทรงฤทธิ์ สิทธิศักดิ์	เป็นเพื่อนรัก ร่วมวัย ไว้สืบสาน
มีเกี่ยวข้อง ต้องความ ตามตำนาน	สององค์นั้น คืองำเมือง และเม็งราย
ตอนเรียนร่ำ กรำฝึก บันทึกเรื่อง	ขุนงำเมือง ผู้เรืองฤทธิ์ เป็นมิตรสหาย
อีกหาญกล้า รบเก่ง ขุนเม็งราย	เพื่อนร่วมตาย เพื่อนกอดคอ พ่อขุนราม
สามพระองค์ ทรงตำนาน ในการศึก	ในสำนึก แห่งศัตรู ผู้เข็ดขาม
ดังสามไทย อยู่รอด ปลอดสงคราม	เป็นความงาม สามกษัตริย์ รวมรัฐไทย
๏ สิ้นกษัตริย์ สองรัชกาล สืบสานต่อ	เป็นเหมือนพ่อ ของเขตคาม พระนามไท้
พ่อขุนราม คำแหง แห่งรัฐไทย	ผู้ยิ่งใหญ่ สุโขทัยเรือง เมืองจำเริญ
ราวหนึ่งแปด สองสอง ขึ้นครองราชย์	เป็นกษัตริย์ ที่ปวงประชา พาสรรเสริญ
ทุกมื้อเมื่อ ทูนเหนือเกล้า เขาเทิดเทิน	ประชาชนเพลิน ผาสุข ทุกคืนวัน
มหาราช ชาติยิ่งใหญ่ ในสยาม	พระองค์ราม งามยิ่ง พระมิ่งขวัญ
พระราชกิจ ทรงการ งานสำคัญ	ผู้สร้างสรรค์ ความเป็นไทย ให้ยืนยง
ทรงเป็นพ่อ ต้องขอกล่าว เล่าประวัติ	มหาราช ดังศิลา จารึกบ่ง
จากข้อมูล หนุนนำ เจตจำนง	ความมั่นคง ปึกแผ่น แคว้นสุโขทัย
ยี่สิบปี บวกลบ ครบครองราชย์	ทรงสร้างชาติ จัดแบบแผน แสนยิ่งใหญ่
พระกุศล จนบัดนี้ จึงมีไทย	คงอยู่ได้ ด้วยพระคุณ พ่อขุนราม
๏ หลักที่หนึ่ง ซึ่งศิลา จารึกเหตุ	พระโปรดเกตุ ให้ทำไว้ ในสยาม
แหล่งที่มา ศิลานี้ มีข้อความ	เนื่องกับราม คำแหง แจ้งบทจร
ข้อมูลสมเด็จ กรมพระยา สมณเจ้า	บันทึกกล่าว ลงสมุดไทย ในอนุสรณ์
ของสามพระยา ปวเรศ วชิราลงกรณ์	เป็นครูสอน แจ้งประจักษ์ หลักศิลา
องค์ ร.สี่ จอมเกล้า เจ้ามงกุฏ	ไปพบจุด เจอแหล่ง ตะแคงหน้า
พวกชาวบ้าน ทำศาลเจ้า เฝ้าศรัทธา	ต่างบูชา ศิลาแท่น แก่นที่พัง
จากริมเทิน เนินปราสาท จัดเป็นศาล	นำล่องธาร ลงแพ และรับสั่ง
ชะลอขน ขึ้นบนแท่น แผ่นผนัง	ศิลาตั้ง สมอราย พระอาราม
อยู่หน้าโบสถ์ วัดรา ชาธิวาส	อันเป็นวัด จำพรรษา ใต้มะขาม
พร้อมจารึก หลักที่สี่ ที่เรียกนาม	เป็นจารึก พ่อขุนราม ตามบัญชา
หลักที่สี่ บนศิลา ภาษาเขมร	สองหลักตาม พระปรเมนทร์ จำพรรษา
ไปตั้งไว้ บวรนิเวศ เขตพารา	แล้วต่อมา ไปศาลาราย ในราชวัง
เมื่อ ร.สี่ ทรงเสวย ราชสมบัติ	ต่อมาจัด ที่อยู่ให้ ในภายหลัง
แท่นศิลา มาอยู่ใหม่ ไม่พ้นวัง	สุดท้ายตั้ง แนบสนิท พิพิธภัณฑ์
๏ แผ่นศิลา มหาประโยชน์ จดหมายเหตุ	สุดวิเศษ สื่อภาษา ที่สร้างสรรค์
มีข้อความ ตามประวัติ จัดรำพัน	เล่าเหตุการณ์ พระราชกิจ มิบิดเบือน
ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศรีสมัย	สมบัติไทย ล้ำค่า หาใดเหมือน
ฉบับแบบ โบราณ ชาวบ้านเรือน	เป็นสิ่งเตือน แจ้งชัด พัฒนา
กิจกรรม กิจการ หลักฐานแจ้ง	สิ่งสำแดง แห่งบ้านเมือง เรื่องภาษา
สัญญลักษณ์ หลักการ ภูมิปัญญา	ดังพระแท่น มนังคศิลา โบสถ์อาราม
ต้นกำเนิด อักษรไทย ได้ประดิษฐ์	ขุนรามคิด อักขระ ของสยาม
เป็นตัวเขียน หนังสือ เพื่อสื่อความ	วิเคราะห์ตาม หลักศิลา ภาษาตน
หินชนวน เขียวหนา ลงจารึก	จดบันทึก สื่อสำแดง หลายแห่งหน
ทรงจัดตั้ง กลางดงตาล ชาวบ้านยล	ความคงทน อยู่ได้ หลายพันปี
ปัญญาปราชญ์ ฉลาดคิด สถิตหล้า	แท่นศิลา ของพระองค์ ผู้ทรงศรี
เก็บรักษา ลายสือสรรค์ วรรณคดี	รู้ทันที ว่าพระองค์ ทรงประพันธ์
จึงยึดถือ หนังสือไทย คงทนแท้	พระองค์แรก เป็นของแน่ ที่สร้างสรรค์
บนแผ่นดิน ศิลป์ภาษา คุณค่าอนันต์	องค์เทวัญ ผู้สรรค์สื่อ หนังสือไทย
๏ อักษรขอม ที่เคยใช้ ในอดีต	ขุนรามคิด ผลิตเปลี่ยน เพียรแก้ไข
มาสำเร็จ เสร็จยุค สุโขทัย	บันทึกไว้ ในหลัก ปักศิลา
มีสระ วรรณยุกต์ ทุกซุ่มเสียง	ผุดเผดียง เรียงราย ทั้งซ้ายขวา
ทั้งบนล่าง วางเครื่องหมาย มีใช้มา	พยัญชนะ กล้ำควบ ทรงรวบรวม
ท่านศึกษา พม่ามอญ อักษรเสียง	ครบสำเนียง เสียงดนตรี มีมาสรวม
เขียนจากซ้าย ไปทางขวา อย่ากำกวม	เขียนเรียงรวม ปฏิบัติ บรรทัดเดียว
มีวรรคเว้น เป็นจังหวะ ภาษาพูด	วางกลสูตร แกนแก่น อย่างแน่นเหนียว
พญาลิไท ได้ปรับแปลง แต่งนิดเดียว	ไปข้องเกี่ยว ในเพื่อนบ้าน เช่นล้านนา
พวกล้านช้าง ต่างเห็นตาม นำไปใช้	อย่างแพร่หลาย ได้เฟื่องฟู รู้ภาษา
ง่ายต่อสื่อ ถือข้อความ ตามสารา	พัฒนา ทางปฏิบัติ ถึงปัจจุบัน
พัฒนา ภาษาไทย ไม่จบสิ้น	ภาษาถิ่น เป็นเอก ถูกเสกสรรค์
ปรับประยุกต์ ทุกลีลา มาด้วยกัน	สารพัน ผูกไว้ เป็นไวยากรณ์
ได้เพิ่มลัด ตัดตาม งามระเบียบ	เขียนราบเรียบ รายเรียง เคียงอักษร
ทั้งรูปลด สกดกานต์ ทุกขั้นตอน	เป็นอนุสรณ์ สืบให้ ไทยรุ่งเรือง
เป็นคุณู ครูภาษา มหาราช	แสดงให้เห็น ว่าเป็นชาติ ที่ฟูเฟื่อง
เอกลักษณ์ เอกราช อันรองเรือง	จนบ้านเมือง กระเดื่องหล้า ภาษาตน
๏ หลักที่หนึ่ง ซึ่งจารึก เรื่องหลากหลาย	นักกฎหมาย ยอมรับหลัก เป็นมรรคผล
ฉบับแรก ของกฎหมาย ไทยได้ยล	เกี่ยวกับคน และโครงสร้าง ของสังคม
เป็นหลักฐาน การปกครอง กลั่นกรองไว้	ชาวประชา หน้าใส ใต้เงาร่ม
มีระเบียบ วางระบอบ ชอบนิยม	เกิดเกลียวกลม รักใคร่ สามัคคี
การปกครอง แบบพ่อ มีต่อลูก	สัมพันธ์ผูก ผิดถูกรัก ด้วยศักดิ์ศรี
เมื่อถูกผิด คิดร้าย ให้พ่อตี	เมื่อลูกดี พ่อชอบ มอบรางวัล
พ่อขุนราม ตามติด ใกล้ชิดเชื้อ	ทุกมื้อเมื่อ พ่อดูแล แม่ขยัน
ทุกชีวิต มิผิดแผก แตกต่างกัน	ทุกชนชั้น คือปุถุชน คนทั่วไป
ใช้กูมึง ซึ้งซับ กำซาบจิต	ยังไม่คิด ศัพท์แสลง หรือแบ่งไว้
ราชสกุล สถุนชน เป็นคนใด	จะเป็นไพร่ ผู้ดี วจีเดียว
มีความเหมือน ที่แตกต่าง ทางฐานะ	จะเป็นพระ เป็นแม่ทัพ ไปขับเคี่ยว
มีภาษาที่ ซาบซึ้ง เพียงหนึ่งเดียว	มิได้เกี่ยว คำศัพท์ สรรพนาม
๏ การจัดทัพ จับหมู่ ไปสู้ศึก	กำลังผนึก ไม่นึกหนี หรือผลีผลาม
ขยายเขต จนเสร็จสิ้น กลิ่นสงคราม	เมื่อถึงยาม ทนทุกข์ หาสุขเติม
ฝ่ายปกครอง มองประชา ว่าเป็นเพื่อน	คอยตักเตือน ระวังศัตรู ผู้ฮึกเหิม
ผู้ปกครอง ต้องแนะนำ ไม่ซ้ำเติม	ให้ริเริ่ม ประเดิมอย่าง ต่างคุณครู
บำบัดทุกข์ บำรุงสุข และผู้สอน	ทุกขั้นตอน ให้รอบคอบ และรอบรู้
ท่านติดตาม ความสงสัย ตามไปดู	เพื่อให้รู้ เหตุผล ด้วยตนเอง
สอนซื่อสัตย์ ยุติธรรม คำตัดสิน	ตามกระบิล แห่งกฎหมาย ไร้ข่มเหง
ของเหล่าร้าย ฝ่ายทำผิด ไม่คิดเกรง	ใครอวดเบ่ง เก่งโกง ต้องลงทัณฑ์
ประตูวัง สร้างแท่น แขวนกระดิ่ง	เมื่อเจอสิ่ง เลวร้าย ให้มาสั่น
เพื่อแจ้งเหตุ เภทภัย เป็นรายวัน	ร้องเรียนกัน สั่นให้รู้ ฟ้องคู่คดี
ทรงสั่งสอน อบรม บ่มนิสัย	ให้ชาวไทย เชื่อพุทธองค์ ผู้ทรงศรี
ใช้ศีลธรรม นำทาง สร้างความดี	พระองค์มี เมตตา ประชาชน
๏ อุปถัมภ์ ค้ำชู ดูแลพระศาสน์	ปฏิบัติ สู่แวว แนวกุศล
ปฏิสังขรณ์ พระอาราม งามยุคล	พุทธมนต์ กุศลศีล ทั่วถิ่นเรือน
ไม่เข่นฆ่า ด่าศัตรู ผู้แพ้พ่าย	บำรุงกาย ให้ดูเลี้ยง เยี่ยงฉันท์เพื่อน
รักษาศีล กฐินทาน ตามบ้านเรือน	มิคลอนเคลือน เลือนละ ประเพณี
ย่านแดนดิน ถิ่นแคว้น แสนไกลห่าง	นั้นก็ต่าง อ่อนน้อม ยอมศักดิ์ศรี
บรรณาการ จัดถวาย ให้โดยดี	มิต้องตี บีฑา ออกฆ่าฟัน
พวกมากาว ลาวดู หมู่ไทยของ	เขตมอญครอง เมาะตะมะ ตะนาวศรี
เวียงจันทร์ ม่านพม่า หงสาวดี	นครศรี ธรรมราช จดชวา
สดุดี วีระไทย ในพ่อขุน	ผู้เมตตา การุณ เป็นหนักหนา
สยบราบ ปราบเตียน เหี้ยนพารา	พระปรีชา กล้าหาญ และชาญชัย
ความจำเริญ ก้าวหน้า มีต่อเนื่อง	ชาวบ้านเมือง แจ่มฟ้า ใบหน้าใส
น้ำมีปลา นามีข้าว ให้ชาวไทย	สิริวิไล รัฐเอกราช ชนชาติเสรี
๏ ความประเทือง เรืองจำเริญ เกินคาดคิด	เศรษฐกิจ ประสิทธิสรรค์ ขมันขมี
เรื่องโกงกิน นั้นห่างไกล ไม่เคยมี	คนกินดี อยู่ดี มีสุขใจ
นโยบาย การค้า เรื่องภาษี	ค้าเสรี ภาษีด่าน ยกผ่านให้
เศรษฐกิจ การค้า น่าชื่นใจ	พวกไพร่ฟ้า หน้าใส ไปตามกัน
จะค้าวัว ค้าควาย ก็ให้ค้า	จะค้าม้า ค้าทอง ไม่ต้องหวั่น
เพียงจังกอบ ส่วนหนึ่ง พึ่งพากัน	ความสุขสันต์ ถ้วนหน้า ประชากร
ยกกฎหมาย ทางแพ่ง แบ่งสินทรัพย์	ทายาทรับ มรดก ตกทอดก่อน
ได้แก่บุตร สุดสายใย ในอุทร	ลดเดือดร้อน ผ่อนคลาย ให้กลับดี
คนสามัญ อยู่ชั้นไพร่ ก็ได้สิทธิ์	เอาความผิด ขั้นสูงกว่า เจ้าหน้าที่
ร้องพ่อขุน พิจารณา ว่าคดี	และบางที คดีสำคัญ ท่านว่าเอง
องค์เจ้าราม ตามดูแล แก้ปัญหา	ไม่ล่าช้า บิดขบวน ไต่สวนเร่ง
เสียงกระดิ่ง สั่นไหว ไม่วังเวง	ว่าความเอง โดยตรง ด้วยองค์ราม
เรื่องสิทธิ ทำกิน ที่ดินกว้าง	ผู้ถากถาง ได้สิทธิ ไม่คิดห้าม
มีกฎหมาย คุ้มครอง ของเขตคาม	สมัยราม คำแหง ไม่แย่งกัน
ไพร่ฟ้าหน้าปก พสกนิกร แบ่งตอนไว้	พวกไพร่ฟ้า หน้าใส คือนายทหาร
ไพร่ฟ้าหน้าไท คือทาสทน คนทำงาน	ประกอบการ ด้วยกัน สามัญชน
สุโขทัย ในสังคม สมควรกล่าว	มีเรื่องราว ไม่ลี้ลับ หรือสับสน
ความสมถะ อันพอดี ที่ปวงชน	เศรษฐีจน อยู่บนภาค ภราดร
๏ ล่วงลุกาล ถึงวันนี้ ที่เหมือนภาพ	ฝังซึมซาบ เพียงทรง อนุสรณ์
ฝั่งน้ำน่าน ผ่านถิ่น แดนดินดอน	เตือนอาวรณ์ สอนสั่ง ฝังความงาม
รามคำแหง แหล่งเรียนรู้ ผู้ฝักใฝ่	สุโขทัย แหล่งใจนึก ปึกแผ่นสยาม
ภาพเมืองผัง พลังสังคม สมบูรณ์งาม	ส่องแวววาม ประกาย ในใจคน
เกษตรกรรม ทำได้ น้ำไม่ขาด	ที่ลุ่มลาด นองหลากไหล หลายแห่งหน
มีพอเลี้ยง เพียงพอใช้ ไม่มีจน	ไม่ดิ้นรน หรือทนทุกข์ สุขสำราญ
มีกระพัง สร้างเก็บน้ำ ดำหว่านกล้า	ข้าวผักปลา มากนัก ภักษาหาร
ความอุดม สมบูรณ์สุข ทุกเรือนชาน	แหล่งสถาน รื่นรมย์ สมใจจินต์
แคว้นใกล้ไกล ขายค้า มาถึงที่	รุ่งเรืองดี มีรายรับ มีทรัพย์สิน
แขกฝรั่ง ต่างขายค้า มาจากจีน	ประดิษฐ์ศิลป์ เรียนรู้ คู่วัฒนธรรม
พุทธแบบลังกา มาเรืองรุ่ง ศาสน์สูงส่ง	ทรงเป็นองค์ อัครศาสนู อุปถัมภ์
ทั้งถือศีล บุญทาน ท่านน้อมนำ	ถือหลักธรรม นำเผยแพร่ อย่างแท้จริง
เรื่องเทพ ผีมีเชื่อ ที่เหลืออยู่	คุ้มครองอู่ หมู่เหล่า และเข้าสิง
เป็นที่มา วัฒนธรรม ตามอ้างอิง	มีหลายสิ่ง เป็นที่มา ประเพณี
บูรณะ พระวัด จัดให้สร้าง	วางแบบอย่าง ค่านิยม สมวิถี
ทำศาลา สง่าทรง องค์เจดีย์	แบบพิธี มีตัวอย่าง ดังชัดเจน
๏ ทรงอภิเษก กับนามใด ไม่ปรากฏ	ตรวจสิ้นหมด ก็ยังไม่ ได้พบเห็น
มีโอรส สององค์ ได้ทรงเป็น	ดังกฏเกณฑ์ ปฏิบัติ กษัตรา
พระเจ้าเลอไทย สืบต่อ องค์พ่อขุน	แต่ภายหลัง ชุลมุน มีปัญหา
ถึงโอรส องค์ที่สอง รองต่อมา	ได้กรีฑา ขัดขืน ได้คืนเมือง
คือพญา ลิไท ผู้ใหญ่ยิ่ง	ได้สรรสิ่ง สำคัญ อันลือเลื่อง
เป็นสมบัติ ศาสนจรุง ที่รุ่งเรือง	ได้สืบเนื่อง ถ่ายทอด ตลอดมา
พระราชนิพนธ์ ของลิไท ไตรภูมิพระร่วง	ฉบับหลวง ว่าไว้ ในคาถา
เป็นหนังสือ ถือปฏิบัติ ด้วยศรัทธา	สิ่งล้ำค่า แห่งพุทธ สุดยอดวรรณกรรม
ท่านยังมี พระธิดา อีกองค์หนึ่ง	ความลึกซึ้ง ด้านสัมพันธ์ ทุกย่านน้ำ
อภิเษก เจ้าฟ้ารั่ว ตัวผู้นำ	เพื่อการทำ ไมตรี มีต่อกัน
พระนางเทพ สุดาสร้อยดาว องค์ที่สาม	พ่อขุนราม สมรสให้ กับมอญนั่น
อีกนามหนึ่ง สุวรรณเทวี มีความสำคัญ	ด้วยเชื่อมั่น ขยายเมือง ให้เรืองรอง
๏ พระราชกรณีย์ ที่เล่า กล่าวมานั้น	เสด็จสวรรค์ ปีหนึ่ง แปดสี่สอง
นักประวัติ ชาติไทย สุดไตร่ตรอง	ชาวไทยผอง มองมหาราช ได้ชัดเจน
ราวยี่สิบปี ที่พระองค์ ทรงครองราชย์	ประเทศชาติ สมบูรณ์สุข ไร้ทุกข์เข็ญ
ประชาชน มิยากไร้ ไทยร่มเย็น	สมแล้วเป็น มหาราช แห่งชาติไทย
เป็นความจริง ทุกสิ่งมี ความดีแสน	ดังที่แท่น แผ่นศิลา จารึกไว้
ไทยทั่วหล้า บูชาองค์ พระทรงชัย	ขอถวาย ใจศรัทธา สดุดี
	พล.ต.วิเชียร ชูปรีชา 8 เม.ย.55