คำบรรยายของวิทยากร

การสัมมนาผู้บริหารและบุคลากรสัมมาชีวศิลป

วันที่ 21 - 22 ธันวาคม 2539 ณ โรงแรมเอเชีย และโรงเรียนสัมมาชีวศิลป ราชเทวี

ศาสตราจารย์ฐะปะนีย์ นาครทรรพ ประธานการสัมมนาบุคลากรสัมมาชีวศิลป กล่าวเปิดการสัมมนาการที่ได้มาสัมมนาโดยใช้บริการของโรงแรมเอเชีย ซึ่งเป็นที่สงบโอ่โถงเช่นนี้เป็นการเปลี่ยนบรรยากาศของความจอแจในโรงเรียน และมีเวลามาช่วยกันวางแผนพัฒนางานตามวัตถุประสงค์ของการสัมมนา ที่แล้วๆมาคณะกรรมการอำนวยการสัมมาชีวศิลปมูลนิธิ ไม่ค่อยมีโอกาสได้พบกับคุณครู ก็เพราะต่างฝ่ายต่างมีภารกิจ ครูก็จะต้องสอนและดูแลนักเรียน ทั้งสองฝ่ายควรจะหาโอกาสมานั่งปรึกษากันอย่างในวันนี้บ้าง ก็จะเป็นประโยชน์ต่องานของโรงเรียน

ขอให้คุณครูทุกคนแนะนำนักเรียนว่าเมี่อเข้ามาในโรงเรียนจะเห็นรูปปั้นของคุณหลวงปริญญาฯ ผู้ร่วมก่อตั้งมูลนิธิ ซึ่งเป็นผู้ให้กำเนิดโรงเรียนมาจนถึงปัจจุบันนี้ ขอให้ระลึกถึงพระคุณของท่านและให้ทำความเคารพท่านด้วยความจริงใจเมื่อมองขึ้นไปบนผนังตึก จะเห็นคติพจน์ของโรงเรียนว่า "ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ" คำเหล่านี้ก็จะเป็นเครื่องเตือนใจเด็ก ครูควรช่วยแปลความหมายให้นักเรียนเข้าใจ เช่น คำว่า ศีลธรรม เป็นคำสองคำมาสมาสกัน ศีลก็คือเบญจศีล ธรรมก็คือเบญจธรรม ซึ่งเป็นของคู่กัน ขอขยายความคำ "ศีลธรรม" ดังนี้

ศีลข้อที่ 1 เว้นจากการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต คู่กับ ธรรม คือเมตตากรุณา

ศีลข้อที่ 2 เว้นจากการลักทรัพย์ อันเป็นการเบียดเบียนผู้อื่น คู่กับธรรม คือ สัมมาอาชีพ

ศีลข้อที่ 3 เว้นจากการประพฤติผิดในกาม ไม่ผิดลูกเมียผู้อื่น รู้จักรักษามารยาทในสังคมไม่ให้เกิดเสียหาย เรื่องชู้สาวขึ้น คู่กับธรรม คือ กามสังวร

มีนิทานเรื่องสามีภรรยาคู่หนึ่ง ภรรยาสอนให้สามีถือศีล 5 สามีบอกว่า5ข้อจำยาก ภรรยาก็ให้จำเพียงเรื่องเดียวก็คือศีลข้อ 3 ไม่ให้ละเมิดลูกเมียผู้อื่นเขา วันหนึ่งเกิดขัดสนไม่มีเงินใช้ สามีจึงแอบขึ้นไปจะขโมยของในบ้านเศรษฐี พบภรรยาเศรษฐีกำลังนอนอยู่คนเดียวก็นึกชอบ แต่พอนึกถึงเรื่องที่ให้คำสัญญากับภรรยาตนไว้ก็ไม่ได้ทำอะไรที่เป็นการล่วงเกินนาง และหนีกลับออกไป

ภรรยาเศรษฐีได้ไปเล่าให้สามีฟัง ว่าชายคนนั้นไม่ได้ล่วงเกินตนทั้ง ๆ ที่มีโอกาส เศรษฐีจึงให้ความช่วยเหลือครอบครัวชายผู้นั้น ซึ่งนับได้ว่าศีลข้อนี้สามารถช่วยชายผู้นั้นได้ ( เรื่องนี้มีรูปภาพและคำบรรยายภาพอยู่ในหนังสือพุทธรักษาของพุทธสมาคมแห่งประเทศไทย)

ศีลข้อที่ 4 เว้นจากการกล่าวคำเท็จ คู่กับธรรม คือความมีสัจจะ เมื่อคนไม่พูดมุสาก็จะรักษาสัจจะไว้ได้ ทำให้เกิดความภูมิใจ ทั้งผู้อื่นก็ให้ความเชื่อถือและไว้วางใจด้วย

ศีลข้อที่ 5 เว้นจากการดื่มสุราเมรัย คู่กับธรรม คือความมีสติสัมปชัญญะ การดื่มสุราเป็นที่มาของความประมาท เป็นเหตุให้เกิดการขาดสติ และทำอะไรที่เสียหายโดยไม่รู้ตัว ดังนั้นเมื่อคนไม่มีสติ ก็จะทำให้ผิดศีลข้ออื่นๆไปด้วย ถ้าไม่ดื่มสุรา ก็จะสามารถควบคุมสติได้

คำว่า "ศีลธรรม" ที่ได้ขยายความมาแล้วนี้ หากครูชี้แจงให้นักเรียนฟังโดยใช้ภาษาง่ายๆ ก็จะทำให้เด็กพอเข้าใจได้ เพราะเป็นสิ่งที่พบเห็นกันอยู่ทั่วๆไปในชีวิตประจำวัน ดังนั้นการมีศีลจึงเป็นการเกื้อกูลให้บุคคลมีธรรม และผู้มีศีลธรรมเป็นผู้มีคุณค่าในสังคม ครูควรจะภูมิใจและช่วยกันชี้แจงอธิบายให้เด็กเข้าใจคติพจน์ของผู้ก่อตั้งได้ให้ไว้

มูลนิธิได้เคยนิมนต์ท่านปัญญานันทะภิกขุหรือพระธรรมโกศาจารย์มาแสดงปาฐกถาธรรมเมื่อ15มี.ค.พ.ศ. 2502 ในเรื่องของการสอนเด็กที่น่าฟังมาก ท่านกล่าวเพียงสั้นๆว่าควรจะสอนเด็กอย่างไรบ้าง คือ

1 สอนให้เด็กรู้จักเชื่อฟังผู้อยู่เหนือตนเช่นพ่อแม่,ครู,ผู้อาวุโสเพราะผู้ปรารถนาดีกับเด็กจะไม่สอนในทางที่ผิด

2 สอนเด็กให้รู้จักพระพุทธเจ้า โดยให้อ่านพุทธประวัติเพื่อให้ทราบซึ้งในคุณงามความดีของพระพุทธเจ้าที่ได้ช่วยเหลือให้เราได้พ้นทุกข์

3 สอนให้เด็กเชื่อกฎแห่งกรรม ดังตัวอย่างแม่สอนลูก แม่พบว่าลูกหกล้มหัวเข่าถลอกเป็นแผลเด็กร้องไห้ แม่เรียกลูกมาปลอบและถามว่า ลูกของแม่ทำไมจึงมีแผลที่เท้าอย่างนั้น ลูกตอบ หนูหกล้ม

แม่ หนูรู้ไหมว่าทำไมจึงหกล้ม

ลูก หนูเดินไม่ระวังจึงหกล้ม

แม่ คนทำไม่ดีจะได้รับผลเป็นอย่างไร

ลูก ลูกจึงเจ็บตัว

แม่ ใครเป็นคนทำให้ลูกเจ็บ

ลูก หนูทำเองไม่มีใครทำหนู

แม่ แม่อยากให้ลูกรู้ว่า พระพุทธเจ้าสอนว่า ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เราทำอย่างไรเราก็ได้อย่างนั้น

ลูก ลูกจะจำไว้และจะไม่ทำผิดอีก

จึงขอเสนอให้มูลนิธิฯได้พิมพ์หนังสือนี้ขึ้นมา เพื่อแจกจ่ายให้ครูและผู้ปกครองได้อ่านต่อไปด้วยคงจะเป็นประโยชน์.

วีดีทัศน์เรื่อง กาลที่ผ่านไป
ของสำนักงานวัฒนธรรมแห่งชาติ

สรุปโดย อาจารย์เสาวณิต ลาภานันต์

วีดีทัศน์สอนให้พวกเราที่อยู่ในขณะนี้เพื่อช่วยกันรักษาวัฒนธรรมของชาติไว้ เนื่องจากทุกวันนี้กำลังสูญเสียสิ่งดี ๆ ของพวกเราไปมากในสังคมไทย ดังนั้นหากวัฒนธรรมประเพณีไทย ไม่มีใครสืบทอดหรือสั่งสอนให้ได้รู้จัก ก็จะเท่ากับว่าเราได้สูญเสียชาติไทยไปแล้ว จึงขอให้พวกเราได้ช่วยกันรักษาไว้ สั่งสอนให้เด็กๆ ได้รู้ได้เห็น ถ้าทุกคนในชาติช่วยกัน มีจิตสำนึกสังคมไทยก็จะอยู่ได้อย่างเรียบร้อย น่ารักเศรษฐกิจก็จะดีขึ้น สังคมไทยที่มีพระพุทธศาสนาสืบทอดกันมายาวนาน มีวัฒนธรรมเก่าแก่ ก็จะทำให้สังคมไทยอยู่ได้ทุกอย่างก็จะดี เศรษฐกิจก็จะดี สังคมก็งดงาม วีดีทัศน์นี้ก็จะบอกให้เราช่วยกันป้องกัน เพื่อรักษาความเป็นชาติไทยไว้

คำบรรยายจากคุณสารวิบูล รามโกมุท

เรื่องความศรัทธา และผลงานของคุณหลวงปริญญาโยควิบูลย์

คุณหลวงปริญญาเป็น 1ใน 5 ท่านที่ร่วมกันก่อตั้งสัมมาชีวศิลปมูลนิธิและโรงเรียงสัมมาชีวศิลปท่านเป็นครูคนแรกของผม ให้แง่ความคิดเรื่องการศึกษา ตั้งแต่ พ.ศ. 2470 ท่านเห็นว่าการอ่านออก เขียนได้ การจัดการศึกษาที่เป็นอยู่ในสมัยนั้น ยังไม่ใช่เป็นการศึกษาที่ถูกต้องสมบูรณ์ ท่านยกเอาความปกพร่องของการศึกษาเรื่องแรกก็คือ ความไม่มีระเบียบวินัย ก็เห็นได้ในที่ทั่ว ๆไปของประชาชนจากภาพ ขึ้นรถลงเรือ หรือ แม้แต่การเข้าวัดฟังธรรม

ตัวอย่างของผมก็คือ เห็นเด็กนักเรียนเข้าแถวอย่างดีแต่รถเมล์ไม่ยอมจอดใกล้ ๆ ทำให้เด็กต้องวิ่งแตกแถวไปขึ้นรถเมล์และเสียระเบียบแถวหมด เพราะรถเมล์ไม่ยอมรับเด็ก กลัวจะไม่ได้สตางค์ ผู้ใหญ่อย่างผมก็ต้องพลอยแย่งเด็กขึ้นด้วย เพราะมีธุระก็จะไปไม่ทัน ผมเคยพูดบ่อย ๆ ในเรื่องระเบียบกับด๊อกเตอร์ท่านหนึ่ง กลับถูกต่อว่ามันเชยไปแล้วละลุง หากมัวคิดถึงระเบียบก็ไม่ต้องทำอะไร ไม่ทันกินว่าอย่างนั้น สมัยนี้ต้องระดับ วิทยาศาสตร์ คำนวณ ต้องเหรียญทองทั้งนั้น และต้องใช้สมอง ระเบียบวินัยมันไม่ทันสมัยไปแล้ว ต้องเอาสมองเป็นสำคัญ เรื่องนี้ผมเคยไปดูการแสดงของลิงชิมแพนซี ที่ให้ลิงบวกเลข มันบวกได้ ผู้คุมเขาถามว่า รู้ได้อย่างไร มันชี้ที่หัว คือใช้สมอง

ในทางพุทธศาสนาเองก็ได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้ในมงคลสูตรที่ว่า " พาหุสจฺจญฺจ สิปฺปญฺจ วินโย จ สุสิกฺขิโต สุภาสิตา จ ยา วาจา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ "

ความได้สดับมาก และกำหนดสุวาที

อีกศิลปศาสตร์มี จะประกอบมนุญการ

อีกหนึ่ง วินัย อัน นรเรียนและเชี่ยวชาญ

อีกคำเพราะบรรณสาร ฤดิแห่งประชาชน

ทั้งสี่ประการล้วน จะประสิทธิมนุญผล

ข้อนี้แหละมงคล อดิเรกอุดมดี ( คำฉันท์ - พระราชนิพนธ์ ร.6 )

จึงจะกล่าวว่าระเบียบวินัย ยังไม่ล้าสมัย ยังมีความจำเป็น คุณหลวงปริญญาฯ ได้มีการทำให้เป็นเพลงสำหรับเด็กมาร้องกันแต่เสียดายไม่มีการปันทึกเทปไว้จึงหายไป

ได้มีการตั้งคติพจน์ที่ว่า ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ท่านเริ่มจากว่า อัตตา หิ อัตตโน นาโถ "ตนนั่นแหละเป็นที่พึ่งของตน" ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ตอนหลังท่านเพิ่มสุขภาพอนามัยเข้าไปด้วย สะมัคคานัง ตะโป สุโข ความขยันของหมู่คณะที่พร้อมเพรียงกันนำมาซึ่งความสุข, วิริเยน ทุขะมัจเจติ บุคคลจะพ้นทุกข์ได้เพราะความเพียรสมัยที่โรงเรียนยังเป็นเรือนไม้จะมีคำกล่าวนี้ ติดตามฝาผนังแต่เดียวนี้ไม่มีแล้ว จึงเหลือเพียง ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ท่านได้กล่าวว่าจุดมุ่งหมายของการศึกษานั้น หากเราอยากจะรู้ว่าใครมีการศึกษาสูงหรือต่ำให้ดูที่กิเลสตัณหาที่เขาแสดงออก ถ้าเขามีความต้องการ กิเลสมาก แสดงว่ามีการศึกษาต่ำหากแสดงออกน้อยก็สูงหน่อย

ดังนั้นการศึกษา ทางพุทธศาสนา มีวินัยกับธรรมะ หรือธรรมวินัย พระพุทธเจ้าตรัสว่าเป็นศาสดาแทนพระองค์ นั้นก็คือ ศีลธรรม พระมีศีล 227 ธรรมะมีถึง 84,000 หัวข้อด้วยกัน สำหรับพวกเราก็ให้มีเบญจศีล เบญจธรรม ก็พอแล้วตามที่ท่านประธานได้กล่าวไว้แล้ว

ท่านเล่าว่าเคยมีเด็กของสัมมาชีวศิลปไปสอนพ่อแม่ไม่ให้ตบยุงก็มี บอกว่าครูสอนมา หรือร้องไห้เมื่อทำผิดเพราะกลัวบาป

การตั้งโรงเรียน ท่านได้ขายที่ ที่ปากเกร็ดมาซื้อที่ซอยพญานาค แต่ด้วยเห็นว่า การสอนเด็กชนบทจะสอนง่ายกว่าเด็กในกรุง จึงแบ่งเงินไปซื้อที่จังหวัดชลบุรีอีกแห่งหนึ่ง โรงเรียนได้เกิดขึ้นหลังจากมูลนิธิตั้งขึ้น 2 ปี คือวันที่ 7 ตุลาคม 2494 สมเด็จสังฆราชเจ้ากรมหลวงวชิรญาณวงศ์ เป็นผู้เปิดป้ายโรงเรียนครั้งแรก มีนักเรียน 6 คน คุณหลวงท่านต้องดูแลเด็กเอง แต่งตัวให้ ท่านสัมมนาครูเอง จึงมีการเน้นว่าครูที่จะมาอยู่ต้องเป็น พุทธมามกะ ท่านใช้คำว่าต้องเป็นมิชชั่นนารีของชาวพุทธ ซึ่งเป็นชื่อแปลก ๆ ตอนหลังเรามาได้คำว่าควรใช้คำว่า พุทธมามกะ มีการสอนพุทธศาสนาให้แก่ครู ต้องสวดมนต์เป็น สอนบัญชีด้วย

ท่านกำหนดให้มีการสอนพระพุทธศาสนานำหน้า อาจจะได้มาจากหนังสือต่างประเทศชาวเดนมาร์ก ซึ่งหากใครสอบวิชาศาสนาตกก็จะตกวิชาอื่น ๆ ด้วย ท่านจึงเอามาเป็นหลักของสัมมาชีวศิลป ให้มีแม่ชีมาสอนและมุ่งหมายการสอนเด็กชนบทมาก แม้แต่ท่านอดีตปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ดร.โกวิท วรพิพัฒน์ ยังพูดถึงอุทยานการศึกษา ( ซึ่งโรงเรียนบางพระน่าจะทำได้ ปีนี้ก็มีอายุ 22 ปีแล้ว )จึงฝากให้ช่วยกันคิดให้เป็นศูนย์กลางการศึกษาศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ให้เป็นการศึกษาครบวงจร

ท่านเคยอยากให้มีการสอนอาชีพ แบบโพลีเทคนิค คือ ให้เด็กสามารถ แก้ปัญหาเล็ก ๆ น้อยๆ ในบ้านของตัวเองได้ ซึ่งปัจจุบันหาช่างซ่อมแซมอุปกรณ์ ไฟฟ้า ประปา หรือประตูหน้าต่างๆลำบาก หากทุกคนทำเองได้ก็จะแบ่งเบาความเดือดร้อนได้บ้าง

คุณหลวงปริญญาเกิดเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2440 และถึงแก่กรรมเมื่อ 13 พฤษภาคม 2534รวมอายุ 94 ปี ท่านได้ดูแลสัมมาชีวศิลปจนอายุท่าน 85 ปี

หนังสืออนุสรณ์ เนื่องในพิธีพระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์ หลวงปริญญาโยควิบูลย์ (ชมอุบล รามโกมุท) 23 ก.ค.2534ท่านปัญญานันทภิกขุ( ขณะนั้นเป็นพระเทพวิสุทธิเมธี ) ได้กล่าวว่าคุณหลวงปริญญา ฯ เป็นอมตชน คนไม่ตาย ข้อความว่าคุณหลวงปริญญาเป็นผู้เกิดมาเพื่อไม่ตาย แต่ร่างกายเป็นส่วนที่เกิดจากการปรุงแต่งของธาตุทั้งปวง เมื่อส่วนผสมยังพร้อมเพรียงกัน ร่างกายก็ยังไม่ตาย แต่เมื่อใดมีโรคภัยไข้เจ็บเบียดเบียน ก็ต้องตายเป็นธรรมดา ร่างกายของคุณหลวงแตกสลายไปแล้ว แต่คุณหลวงก็ยังเป็นอมตชน เป็นคนไม่ตาย

ไม่ตายอย่างไร ? คุณหลวงเป็นคนมีอุดมการณ์ในการศึกษาของชาติ ท่านเห็นว่าการให้ความรู้เพียงอย่างเดียวไม่พอ ต้องมีวิชาชีพด้วย มีวิชาชีพแล้วก็ยังไม่พอ ต้องอบรมเขาให้มีคุณธรรม ด้วยถือหลักว่าความรู้คู่คุณธรรม ท่านต่อสู้เรื่องนี้มาตลอดเวลา ตัวท่านเองเป็นคนมีภูมิธรรมสูง ไม่เพียงแต่เป็นนักศึกษาเท่านั้น แต่เป็นผู้ปฏิบัติด้วย ชีวิตของท่านเป็นชีวิตที่มีความสงบสมชื่อจริงๆ

ท่านได้รับความสุขจากธรรมะแล้วก็อยากให้เยาวชนของชาติเป็นคนมีคุณธรรมด้วย การที่จะให้เยาวชนของชาติมีคุณธรรม ก็ต้องทำตามคำโบราณว่า "ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก " จึงต้องอบรมเด็กให้มีความเข้าใจ มีความเห็นชอบตั้งแต่เบื้องต้น จึงได้เปิดโรงเรียนสัมมาชีวศิลปและก่อตั้งสัมมาชีวศิลปมูลนิธิขึ้น เพื่อเป็นฐานของกิจการส่วนนี้ งานนี้เป็นงานสำคัญในชีวิตของท่านได้ทุ่มเททุกอย่างเพื่อให้งานนี้เจริญก้าวหน้า กิจกรรมของโรงเรียนนี้จึงเป็นเหมือนวิญญาณของคุณหลวงปริญญาโยควิบูลย์ซึ่งยังอยู่คู่ชาติตลอดไป ขอให้พวกเราทั้งหลายช่วยสืบวิญญาณของท่านให้อยู่ตลอดไปเถิด.

ผมในฐานะเป็นทายาทเพื่อให้ท่านได้อยู่ตลอดไป จึงได้เข้ามาช่วยกันดังที่เห็นกันอยู่ทุกวันนี้และผมขอนำเอาคำปรารภของคุณหลวงปริญญาฯในครั้งที่คณะกรรมการอำนวยการและครูของสัมมาชีวศิลป ได้ไปอวยพรวันขึ้นปีใหม่ เดือนธันวาคม 2531 ท่านได้กล่าวไว้ดังนี้

ท่านประธานกรรมการ คณะกรรมการมูลนิธิ ครูและนักเรียนโรงเรียนสัมมาชีวศิลป ผมมีอายุ 91 ปีแล้ว เรื่องที่ผมอยากจะกล่าว ผมขอฝากสัมมาชีวศิลปให้ท่านได้ช่วยดูแล และสร้างความเจริญมั่นคงให้กับสถาบันแห่งนี้ ให้เป็นไปตามความมุ่งหมายที่ผมและผู้ก่อตั้งฝันไว้ ผู้ก่อตั้งสัมมาชีวศิลปมูลนิธิ มี 5 คนด้วยกัน คือ

1 พระยาอมรฤทธิธำรง 2 พ.อ. พระอร่ามรณชิต 3 พ.อ. พระสงครามภักดี 4 พระปวโรฬารวิทยา และ 5 ผมเอง หลวงปริญญาโยควิบูลย์ ในบรรดาผู้ก่อตั้งทั้ง 5 ผมเป็นคน "หนุ่ม" ที่สุดและเป็นผู้เดียวที่ยังมีโอกาสมากล่าวฝากสัมมาชีวศิลปกับท่าน สิ่งที่บันดาลใจให้พวกผม ตั้งสถาบันแห่งนี้ ซึ่งเป็นสถาบันเพื่อให้การศึกษาในศิลปแห่งการดำรงชีวิตที่ถูกต้อง The Foundation For Education in The Art of Right Livingนั้นก็เพราะเห็นว่า การศึกษาที่กำลังดำเนินอยู่นั้น มุ่งไปในทางโลก ๆ การศึกษาที่สมบูรณ์นั้น จะต้องดำเนินไปในสองทาง คือ ทางโลก และทางธรรม และต้องเอา "ธรรม" นำ "โลก"

เด็กนักเรียนและครูของโรงเรียนสัมมาชีวศีลป จะต้องมีศีล 5 เป็นชีวิตจิตใจ เคยได้ยินเด็กของเราถึงกับไปบอกพ่อแม่ว่า "คุณพ่อคุณแม่อย่าตบยุง" ทำนองเดียวกับสมัยนี้ที่ทางโทรทัศน์โฆษณาว่า"อย่าซื้อของจากหาบเร่ ที่วางขายตามทางเท้า" ในเรื่องการอบรมด้านพระพุทธศาสนานี้ สัมมาชีวศิลปในอดีตได้ชื่อว่าเป็นผู้นำจนทำให้โรงเรียนอื่นๆ ก็ได้นำเอาไปปฏิบัติกันทั่วไป ผมอยากจะฝากว่าถึงแม้ปัจจุบันเราจะตกอันดับผู้นำไปแล้ว จะไปตามก้นเขาก็ยังดีกว่าตกทำเนียบไปเสียเลย เราเคยมีแม่ชีมาเป็นครูประจำสอนศีลธรรม มีพระภิกษุมาอบรมเด็กนักเรียนอาทิตย์ละครั้ง รวมทั้งอบรมครูให้เข้าใจในเรื่องของพระพุทธศาสนาด้วย เคยพาเด็กไปวัดเป็นครั้งคราว จัดงานทำบุญประจำปี เพื่อให้ได้เสพคุ้นกับวัดวา พระสงฆ์องค์เจ้า และศิลปวัฒนธรรมไทย จะได้ห่างไกลจากโลก แสงสีตะลิดติซชึ่งแบบคนบ้าคลั่ง

ในด้านการศึกษาภาษาต่างประเทศ โดยเฉพาะภาษาอังกฤษเขากล่าวกันว่า "รู้สองภาษาก็เหมือนกับเป็นคนสองคน" การเรียนภาษานั้นคนเราพูดได้ก่อนอ่าน ตอนที่ผมไปเรียนเมืองนอกคนไทยเรื่องหลักไวยากรณ์อะไรต่ออะไรฝรั่งสู้ไม่ได้ ผมเองได้เขียนหนังสือแบบเรียนไวให้ไว้กับมูลนิธิ ก็อยากจะให้ช่วยพิจารณา นำมาใช้ให้เกิดประโยชน์และอีกข้อหนึ่ง ซึ่งก็มีความสำคัญไม่น้อยกว่าที่กล่าวมาแล้ว คือ ระวัง อย่าให้ถูกกล่าวหาว่าเป็น"โรงเรียนพาณิช" ครูพาณิช โรงเรียนก็พาณิช เราเป็นสถาบันการกุศลต้องพยายามให้ความอุปถัมภ์แก่กุลบุตรกุลธิดาให้ได้รับการศึกษาที่สมบูรณ์ทัดเทียมกันทั่วหน้าไม่ว่าจะมีหรือจน

ผมก็ขอกล่าวเพียงย่อๆแค่นี้ ขอขอบคุณทุกๆท่าน ให้มีพลังกาย พลังใจ พลังทรัพย์และพลังปัญญา ช่วยประคับประคองสร้างสรรค์ความเจริญวัฒนาสถาพร ให้กับสัมมาชีวศิลป ยิ่งๆ ขึ้นไป

ก่อนจบผมขอเสริมเรื่องโรงเรียนที่บางพระ ปัจจุบันมีน้ำบาดาลได้ใช้แล้ว จึงเป็นปีพัฒนาอย่างวันนี้กรุงเทพก็จัดสัมมนาร่วมกัน เราเป็นโรงเรียนพี่โรงเรียนน้อง ผลัดกันไปประชุมร่วมกันบ้าง วันนี้เรามาอยู่ร่วมกัน กินด้วยกัน นอนด้วยกันซึ่งเป็นนิมิตหมายอันใหม่ ที่ครูบางพระและครูกรุงเทพนั้น ไม่ใช่อื่นไกล พี่น้องกัน.

วีดีทัศน์ เรื่อง “ ที่สุดของชีวิต ”

จากรายการโทรทัศน์เรื่อง ชีวิตไม่สิ้นหวัง

อาจารย์เสาวณิต ลาภานันต์ ให้คำสรุป

วีดีทัศน์ได้ให้คติไว้สองอย่าง คือไม่ท้อถอยต่ออุปสรรคของชีวิต และมีกำลังใจในการหาความสุขให้กับตนเอง สิ่งที่ได้ข้อคิดก็คือถ้าต่อสู้อย่างขาดสติก็จะไม่พบกับความสำเร็จ ความสำเร็จนั้นจะมีแรงบันดาลใจ มีพลังและความมั่นใจที่จะขับเคลื่อนไปสู้กับชีวิตได้ ทุกอย่างก็จะสำเร็จและมีความสุขจากการทำงานด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจจริง

คำบรรยายของ นายแพทย์จักรธรรม ธรรมศักดิ์

เรื่องความภูมิใจและข้อเสนอแนวทางการพัฒนาโรงเรียน

ผมได้เคยเรียนที่นี่ตั้งแต่อนุบาล 1,2,3 และประถม 4 ก็ต้องออกเพราะหมดชั้นเรียน สิ่งที่ผมภูมิใจที่ได้เป็นนักเรียนที่นี่ อยากจะเล่าให้คุณครูทั้งหลายได้ทราบอย่างวันนี้ท่านสารวิบุลฯ ได้นำเอาหนังสือมีรูปผมกำลังจุดธูปเทียนบูชาพระ เขียนว่าเด็กชายจักรธรรม ธรรมศักดิ์ หัวหน้านักเรียน ก็ยังได้เห็นอยู่จนบัดนี้ ครั้งนั้นโรงเรียนจะหยุดในวันพระวันโกนเราก็จะสวดมนต์กันอย่างนี้ความภูมิใจอีกข้อนอกจากจะได้มีตำแหน่งเป็นรองอธิบดีที่มีอายุ 46 ปี ซึ่งก็มีทั่วๆไปไม่น้อย แต่ที่ภูมิใจก็คือ ผมได้รับแต่งตั้งให้เป็นประธานจริยธรรมของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งมีอยู่ตำแหน่งเดียวในกระทรวง หมายความว่า ผมเป็นหัวหน้าของสมาชิกชมรมต่างๆ 104 ชมรมทั่วประเทศ มีพยาบาล แพทย์ต่างๆของแต่ละจังหวัด ต่างก็เข้าเป็นสมาชิกชมรมกลางของกระทรวงที่ผมได้รับแต่งตั้ง ซึ่งเป็นความภูมิใจมากกว่าเป็นรองอธิบดี ด้วยผู้ใหญ่บอกว่าผมเหมาะสมที่สุด ด้วยผมก็เคยเรียนที่โรงเรียนสัมมาชีวศิลปแห่งนี้ ครอบครัวที่บ้านก็เข้าวัดอยู่เป็นประจำ อยู่ในสังคมที่ฝักใฝ่ธรรมะ จึงอยากจะเรียนให้คุณครูทราบว่าศิษย์ของโรงเรียนคนหนึ่งได้เป็นอย่างนี้

ผมได้ปรึกษาตกลงกับผู้บรรยายในฐานะศิษย์เก่าอีกท่านหนึ่งคือ คุณภรณี สุนทรพิทักษ์ ท่านเคยเป็นเลขาของท่านสุวิช รังสิตพล รองนายกรัฐมนตรีขณะนี้ สมัยที่อยู่การทางพิเศษ และเคยเป็นผู้อำนวยการตรวจสอบภายในของการทางพิเศษ ว่ามีความภูมิใจและคาดหวังอยากให้โรงเรียนสัมมาชีวศิลปเป็นอย่างไรบ้าง จึงขอนำมาบอกในวันนี้ว่าเราคาดหวังอะไรบ้าง สมัยเด็กๆผมคงมิบังอาจมาคาดหวังอะไร นอกจากต้องทำตามคำสั่ง คุณครูให้ทำอะไรก็ต้องทำ แต่ตอนนี้ให้ถือเสียว่าผมคาดหวังในฐานะเป็นพ่อเด็กก็แล้วกัน ซึ่งครั้งใดที่ลูกไปโรงเรียนแล้วมีปัญหา ก็มักจะนึกถึงคุณครู ประกอบกับภรรยาผมก็เป็นครู จึงสนใจเรื่องของคุณครูมาก

โรงเรียนสัมมาชีวศิลปเป็นโรงเรียนที่มีจุดเด่นกว่าโรงเรียนอื่นๆ ตรงที่เป็นโรงเรียนของมูลนิธิ และเป็นมูลนิธิที่มีวัตถุประสงค์สูงส่งเสียด้วย ไม่เหมือนมูลนิธิอื่นๆ และมีความประทับใจที่ได้ฟังท่านสารวิบูลเล่าว่า ผู้ก่อตั้งได้พูดไว้ว่าเราไม่ต้องการทำโรงเรียนเชิงพานิชย์ โรงเรียนเราไม่ได้เกิดจากการหวังกำไรจากนายทุนอะไรทำนองนั้น เด็กนักเรียนไม่ได้เติบโตมาจากผลผลิตของผู้แสวงหากำไร เด็กทุกคนเป็นผลผลิตของมูลนิธิที่มีอุดมการณ์สูงส่ง อันนี้จึงเป็นความภูมิใจมากของเราทั้งสองที่อยากมาพูดในวันนี้

สิ่งที่คาดหวังเราอยากให้คุณครูได้คิดว่าเราจะผลิตเด็กออกมาขนาดไหน? ถ้าจะให้เพียงไปสอบเข้าโรงเรียนใหญ่ๆโตๆ ได้อย่างที่ผมและเพื่อนได้เข้าสาธิตจุฬา 4-5 คนอย่างนั้นหรือหรือจะให้ภูมิใจต่อไปว่าลูกศิษย์ของท่านจะได้เป็นประธานชมรมจริยธรรมของกระทรวงสาธารณสุขจะเอาขนาดไหน? จึงควรจะมีการกำหนดวัตถุประสงค์ของการสอนให้ชัดเจน มูลนิธิมีวัตถุประสงค์ไว้อย่างชัดเจน จึงขอให้ได้สำรวจตัวเราว่าจะสามารถทำได้หรือไม่ ? เราจะอยู่ตรงนี้ได้หรือไม่ ?

โรงเรียนเรามีคติพจน์ว่า ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ซึ่งโรงเรียนอื่นๆ เขาต้องการปัญญามาก่อน เขาสอนให้สร้างปัญญาไว้หาเงินมากๆ แต่ของเรากลับสอนให้หา ธรรมะ จึงไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำการสอนด้านวัตถุนิยม มาเป็นมโนนิยม ดังนั้นโรงเรียนสัมมาชีวศิลปจึงเป็นโรงเรียนเดียวที่สวนกระแสนิยมของสังคมปัจจุบันนี้ ซึ่งจะทำยากมาก ที่จะต้องทำให้เด็กของเรามีศีลธรรมนำหน้าปัญญา จึงทำยาก ต้องใช้บุคลากรที่มีความเข้าใจ มีความรู้ความสามารถ จะต้องเป็นตัวอย่างมีคุณภาพ และพัฒนาไปเลื่อยๆ เป็นที่น่ายินดีที่มูลนิธิเรามีที่ปรึกษาที่เป็นผู้ใหญ่ มีคุณวุฒิหลายท่าน คงต้องปรึกษาท่านเหล่านั้นให้มาก

คุณสารวิบูลพูดว่าปัจจุบันคติพจน์เรากำลังตกหาย ก็ทำให้ใจหายและใจหดหู่ แม่ชีก็ไม่มี วันพระก็ไม่ได้ไปวัดแล้ว ผมคิดว่าโรงเรียนของเราจะต้องก้าวไปข้างหน้า จึงต้องมาปรึกษากันอยู่อย่างที่ทำอยู่ในวันนี้ ซึ่งต้องใช้จ่ายเงินมาก ครูต้องมาสัมมนาในวันหยุด เราต้องเสียอะไรหลายอย่าง สมัยก่อนการปกครองหรือวงการทหารจะมีผู้สั่งการเพียงคนเดียว สามารถกำหนดคนเป็นแสนๆ ให้ทำงานตามความต้องการได้แต่สมัยนี้จะทำอย่างนั้นไม่ได้แล้ว จึงบอกว่าเราจะต้องทำงานยากขึ้นโดยเฉพาะเรื่องศีลธรรมเหมือนการเข็นโครกขึ้นภูเขา ผู้บริหารเพียงไม่กี่ท่านจะทำไม่ได้ ต้องใช้พวกคุณครูมาช่วยกันคิดว่าจะทำอย่างไรแล้วไปด้วยกัน ผมในฐานะศิษย์เก่าจึงคาดหวังว่าโรงเรียนจะทำอย่างนี้เป็นประจำคิดกันอยู่เสมอ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง ก่อนปีใหม่นี้จะเหมาะเพราะว่าพระท่านเคยสอนเราให้รู้จักหยุดคิดแต่ละปีว่า เราชั่ว ดีอย่างไรบ้าง เพื่อจัดชีวิตใหม่ในปีใหม่

อีกอันก็คือเรามีความภูมิใจในโรงเรียนและคาดว่าโรงเรียนจะรักษาตรงนี้ไว้ คือความไม่ใหญ่โต ผมไม่คิดว่าเราจะประสบความสำเร็จถ้าเรามีตึกใหญ่โตหลายหลัง เราจะมีเสาธงที่สูงที่สุดในประเทศไทย เป็นโรงเรียนที่สามารถส่งเด็กไปแข่งขันโรงเรียนอื่น ๆ ได้ แต่เราภูมิใจที่จะเป็นโรงเรียนพอดี ๆ ที่สามารถผลิตเด็ก 90% ออกมาเป็นคนมีศีลธรรมประจำตัวต่อไป ที่เขาเห็นเรื่องศีลธรรมเป็นเรื่องใหญ่ ซึ่งก็ตรงกับวัตถุประสงค์ของมูลนิธิ เจ้าของโรงเรียนคือมูลนิธิ จะเป็นผู้ให้อย่างเดียว ไม่ได้หวังกำไรเอาไปเล่นการเมือง หรืออย่างไร เด็ก 90% ออกมามีสัมมาอาชีวะ มีธรรมะประจำใจไม่ว่าเขาจะเป็นภารโรง, พ่อค้า, เป็นแพทย์, เป็นอธิบดี แต่เขาเหล่านั้นเป็นผู้มีศีลธรรมอยู่ในจิตใจ คุณความดีอย่างนี้ที่อยากจะเห็น ก็ขอฝากไว้ด้วย คือ คุณครู, ศิษย์เก่า, ศิษย์ปัจจุบัน, มูลนิธิ จะต้องเอาจริงกับเรื่องการพัฒนาโรงเรียน ซึ่งต้องใช้เวลา พระสอนให้ฝึกสมาธิวันละ 10นาทีก็มักบอกว่าไม่มีเวลา พระท่านจึงถามว่ามีเวลาหายใจไหม จริงๆ แล้วเรามีเวลาเสมอแต่เราไม่รู้จักแบ่ง

ครูหรือพ่อแม่ ควรสอนให้ลูกอ่านหนังสือพิมพ์ทุกวันเพราะการอ่านลูกจะเหมือนฝรั่ง, ญี่ปุ่นขึ้นรถก็อ่านหนังสือ รอรถเมล์ก็อ่านหนังสือ แต่เด็กไทยจะบอกว่าไม่มีเวลา พ่อแม่ผู้ปกครองบอกว่าไม่มีเวลา นี่แหละครับควรจะเป็นตัวอย่างให้ลูกๆนักเรียนดู เราต้องมีเวลาหยุดคิดบ้าง เพื่อการพัฒนารู้จักใช้สมองบ้างเป็นโรงเรียนเล็ก ๆ แต่เป็นโรงเรียนที่ทันสมัย มีความปลอดภัย มีความสะดวกสบายพอสมควร อยากเห็นโรงเรียนมีสื่อการสอนที่ทันสมัย อยากเห็นนักเรียนปลอดภัยไม่ตกลงมาจากตึก มีน้ำอาบน้ำใช้อย่างบางพระก็เป็นความประสงค์ที่จะเห็นการพัฒนา

สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ การจัดทำการเรียนการสอนให้พัฒนาไม่อยู่นิ่งตลอดเวลา เราควรจะมีหลักการของเราว่าจะมีแผนการสอนของเราอย่างไร ไม่ใช่ว่าแต่ให้นักเรียนจบแล้วอ่าน ก.ไก่ ข.ไข่ ได้ จะต้องมีการพัฒนาการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ กรุณาขีดเส้นใต้ การเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพอย่างไร? คือ ศีลธรรม ปัญญา และอาชีพ

เรามีความยากในการที่จะให้เด็กมีศีลธรรม ดังนั้นทุกๆคนในองค์กรจะต้องมีการพัฒนาร่วมกันพร้อมๆกันหมด ทุกระดับเป็นเรื่องที่มีความจำเป็น อยากเห็นมีการพัฒนาการเรียนการสอนและพัฒนาบุคลากรอยู่อย่างเสมอ ๆ เพื่อให้ผู้ปกครองรับรู้ว่าหากคุณเอาลูกมาอยู่ที่นี้เพราะท่านต้องการให้ลูกของท่านมี ศีลธรรมไม่ใช่มาเอาแต่ปัญญาอย่างเดียว ครูก็จะต้องทำตนให้เหมือนแม่ชี ซึ่งก็ยากเหมือนกันเพราะครูก็มีกระแสสังคมเหมือนกัน จึงต้องพยายามช่วยกันให้คุณครูมีความสุขตามอัตภาพ และมีศีลธรรมเพื่อเป็นกำลังในการสอนเด็กต่อไป.

วีดีทัศน์ เรื่องศิลป, พระพุทธศาสนา, ชีวิต

น.พ.จักรธรรม ธรรมศักดิ์ ให้คำสรุป

วีดีทัศน์ที่คุณเฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ได้พูดไว้ในรายการ " ชีวิตไม่สิ้นหวัง " ทางสถานีโทรทัศน์ วัตถุประสงค์ที่เราเอามาให้ดูกันในวันนี้ก็เพื่อให้คุณครูได้รู้ว่าการจะสอนนักเรียนในเรื่องธรรมะได้หลายทาง ถ้าจะมาตั้งคำถามก่อนที่จะดูวีดีโอว่าจะให้สอนธรรมะอย่างไร? ก็คงจะตอบว่าง่ายก็ให้ไปนิมนต์พระมา เชิญแม่ชีมาสอน นิมนต์พระพะยอมมา แต่จากวีดีโอชุดนี้จะชี้ให้เห็นว่าการสอนธรรมะกับเด็กทำได้หลายวิธี อย่างที่ผมได้ฝากไว้เมื่อเช้าว่าการจะสอนเด็กออกมาให้มีศีลธรรมท่านก็คงจะรู้สึกหนักใจแล้วว่าจะทำวิธีใดที่จะจูงใจให้เด็กมีศีลธรรม คงยังนึกไม่ออกนะครับ ดังนั้นวีดีโอชุดนี้คงจะได้ทางสว่างที่จะใช้นำไปสอนเด็กให้รู้จักธรรมะได้ง่ายๆ และสนุก โดยการจัดให้อยู่ในวิชาศิลปะในรูปแบบต่างๆ

อยากจะให้เป็นข้อสังเกตในการจัดวีดีโอมาใช้ในการสัมมนาในครั้งนี้นั้นทำให้เราได้ชม ได้ฟังคำพูดของท่านอาจารย์นายแพทย์ประเวศ วะสี ได้ฟังคุณเฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ได้ชมสารคดีทางข้อมูลด้านวัฒนธรรมที่กำลังน่าเป็นห่วง ได้ฟังข้อคิดเห็นของผู้ที่สามารถแก้ปัญหาชีวิตให้ได้รับความสำเร็จและมีความสุข ต่างๆเหล่านี้โดยที่วิทยากรไม่ต้องเดินทางมาเอง ที่เราเรียกว่า " สื่อ " ดังนั้นถ้าโรงเรียนของเรา ในห้องเรียนมีโทรทัศน์ มีจานรับสัญญาณดาวเทียมของไทยคมเดี๋ยวนี้นักเรียนชั้นป1 ป2 ป3 ถึงมัธยม ที่อยู่กันตามชายแดนของประเทศสามารถเรียนวิทยาศาสตร์ เรียนภาษาอังกฤษ ฯลฯ ที่มีครูที่เตรียมการสอนไว้อย่างดี ได้ทางโทรทัศน์ผ่านทางดาวเทียมในโครงการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่อยู่ที่โรงเรียนวังไกลกังวนหัวหินเป็นสถานีถ่ายทอด

ดังนั้นจึงเป็นไปได้ที่โรงเรียนสัมมาชีวศิลปบนอาคารชั้น 4 มีการติดตั้งเครื่องรับดาวเทียมแล้วจัดห้องเรียนวิชาต่างๆ จะเห็นว่าการเรียนรู้ สื่อจะมาช่วยได้พบวิทยากรหลายคนทางโทรทัศน์ คือไม่ต้องไปเชิญตัวจริงมาให้ยุ่งยากเสียเวลา ท่านพูดใส่เทปไปสอนพร้อมๆกันได้

คำบรรยายจากท่านพระอาจารย์สมพงษ์ มหาปุญโญ

เรื่อง ยุทธวิธีการสอนพระพุทธศาสนากับเยาวชน, มัลติมีเดียจริยธรรมไทย.

อาตมาขอเล่าที่มาของการทำสื่อการสอนธรรมะจากที่ได้คิดค้นมาประมาณ 20 ปี สื่อมันไม่ได้หยุดนิ่งเหมือนกาลเวลาที่เปลี่ยนไปตลอดเวลา แก่บ้าง สาวบ้าง แต่สติปัญญาจะพัฒนาให้มากขึ้น ไม่ให้ชราได้ คือ จะต้องสดใส เฉียบคม เฉียบแหลม เหมือนมะพร้าวที่แก่มาก ก็ยิ่งมันมากขึ้น ชีวิตของเราก็จะมีค่า เท่าที่อาตมาได้ฟังผู้บรรยายในวันนี้ก็มีประโยชน์อย่างยิ่ง เช่นคุณหมอพูดว่า การเรียน การศึกษาจะต้องมาดูตัวเราเองว่าจะต้องปรับปรุงประสิทธิ์ภาพการเรียนการสอนของเราให้สอดคล้องกับยุคข่าวสารข้อมูลไร้พรมแดนยุคโลกาภิวัตน์แต่เราไม่ใช่ว่าจะกระเสือก กระสนให้ทัดเทียมกับเขาแต่เราจะต้องพยายามพัฒนาเท่าที่เรามีความพร้อม มีความสามารถเฉพาะตัวของเราเท่านั้น เราไม่ต้องไปสร้างตึก20,30 ชั้นอย่างที่คุณหมอได้พูดไว้ แต่เราจะสร้างจิตสำนึก มโนภาพที่สูงส่งทางศีลธรรมอันดีงามตามอุดมการณ์ของมูลนิธิสัมมาชีวศิลปได้เน้นเอาไว้มาก

การนำมาซึ่งศีลธรรมของเยาวชนนี่ ก็คือสันติภาพของโลก อยากทิ้งคำนี้ไว้เป็นข้อคิดที่ดี และก็เป็นปณิธานของสัมมาชีวศิลปข้อแรกด้วย ดังนั้นศีลธรรมจะนำมาซึ่งสันติภาพของโลก เด็กตัวน้อยๆจะได้รับประโยชน์อันยิ่งใหญ่ คือ ความสุข ความอบอุ่น ความปิติ ความอิ่มในวิถีชีวิตที่เขาเป็นอยู่ เขาจะไม่ได้ร้อนลน เขาไม่ได้ความทุกข์ตลอดเวลา แต่เขาจะได้ความอิ่ม ความเยือกเย็น ฉะนั้นสิ่งเหล่านี้มีค่ามีประโยชน์อย่างยิ่งในการเรียนการสอน ควรเน้นให้เด็กและเยาวชนได้มีศีลธรรม ทั้งๆที่หลายๆโรงเรียนเน้นในเรื่อง วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี เกี่ยวกับการสอนภาษาอะไรต่างๆมากมาย แต่มาที่นี่กลับเน้นเรื่องศีลธรรม อาจจะมีโรงเรียนเดียวในโลกก็ว่าได้ คือจะเน้นด้านศีลธรรมจึงน่าดีใจมาก ที่จริงแล้วทุกโรงเรียนในประเทศไทย ควรจะเน้นตรงนี้ด้วยเพื่อจะช่วยให้เด็กได้เกิดความสุขได้เกิดขึ้นกับตัวของเขา ไม่ใช่ว่าทำให้ความทุกข์เกิดขึ้นกับตัวของเขาและจะรู้ว่าจะแก้อย่างไร ฉะนั้นสื่อที่เราได้ทำนี่ได้เผยแพร่ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ได้นำไปใช้ในสหรัฐอเมริกามา 3 ปีแล้ว ถือว่าไม่มีสื่อของประเทศไทยที่ไหนไปเผยแพร่ในสหรัฐอเมริกา เป็นสื่อตัวแรกที่เราได้นำเอกลักษณ์ของเราไปให้ชาวโลกได้รับรู้สิ่งดีๆ งามๆของเรา เราได้เรียนรู้มีประสบการณ์มากมายในการใช้สื่อนี้ในการสอนเด็กในสหรัฐอเมริกา เนื่องจากการมีวัฒนธรรม ประเพณี สังคม แตกต่างไม่เหมือนกัน บางตัวเด็กไทยรู้เรื่องดี แต่เด็กอเมริกาไม่รู้เรื่อง จึงต้องมีการเพิ่มเติมขยายความข้อมูล มีการพัฒนาใช้คอมพิวเตอร์

สื่อที่ทำเริ่มจาก " สื่อหนังกระดาษ " โดยท่านพระอาจารย์ ถวิล สุญธาตุ เป็นองค์แรกที่อาตมาได้เรียนรู้กับท่าน ท่านตั้งชื่อว่า "สื่อหนังตะลุงจอน้อย" ขณะที่ท่านได้ออกธุดงค์จากสวนโมกข์ไปจังหวัดพะเยาและได้พบท่านที่ป่าช้าหนองหวี นี่คือวิวัฒนาการซึ่งก็ไม่คิดว่าจะได้มาเป็นจนบัดนี้ ตอนนั้นอาตมาคิดแต่เพียงจะได้แสวงหาความสงบอยู่กับธรรมชาติ แต่เมื่อพบกับท่านอาจารย์ ถวิล ทำให้ได้ดวงตาเห็นธรรมอะไรบางอย่างที่จะช่วยสองทางโลกเพื่อจะนำเอาธรรมะถ่ายทอดให้ง่ายเข้าใจเร็วขึ้น จึงได้ศึกษาเรียนรู้จากสื่อหนังตะลุงจอน้อยนั้นเอง อาตมาก็ได้คิดค้นขึ้นมาเป็นสื่อหนังกระดาษ, สื่อหนังสือที่เคลื่อนไหวได้, สื่อนวตกรรมหนังแผ่นโปร่งใสที่วิ่งบนจอ Over head และได้จดทะเบียนลิขสิทธิ์เรียบร้อยแล้ว เมื่อ 3 ปีมาแล้ว

คำว่าสื่อหนังกระดาษคือ อะไรบ้าง เราก็กำลังทำการวิจัยอยู่ในขณะนี้ ว่าจะทำการถ่ายทอดให้เด็กได้เข้าใจในบทเรียน บทสอนให้ง่ายๆได้อย่างไรบ้าง จึงทำให้เราไม่หยุดนิ่ง และได้อุทิศชีวิตที่มีอยู่นี้ให้กับการเผยแพร่ธรรมะทางพระพุทธศาสนา คือให้กับสัจธรรม เพราะชีวิตอย่างมากก็ไม่เกิน 100 ปี

อาตมาเคยคุยกับพระด้วยกันว่า การที่เราลงทุนเดือนละ5,000บาท เอารายการธรรมะใส่เข้าไปใน HOME PAGE ก็จะสามารถเผยแพร่ได้ทั่วโลก ซึ่งเราคงไม่มีโอกาสเดินทางไปได้ครบใน 100 กว่าประเทศแน่ในช่วงของชีวิตเรา ดังนั้นจึงเป็นความภาคภูมิใจว่าชีวิตนี้เราได้ทำอะไรให้กับศาสนาอย่างเช่น คุณเฉลิมชัยฯ แก่ก็ภูมิใจที่จะเขียนรูปเพื่อบูชาคุณพระพุทธเจ้าและด้วยเราทำรายการธรรมะ จึงทำให้บริษัทที่เขาเป็นผู้จัดการไม่คิดเงินเลย นี่ก็เป็นเพราะอานิสงส์ ดังนั้นถ้าทางโรงเรียนมีอุปกรณ์ในการติดต่อกับระบบได้ก็จะนำเอาวิชาต่างๆเหล่านี้มาใช้สอนนักเรียน หรือจะไว้ให้ครูได้เรียนรู้ได้

สื่อหนังกระดาษ นับเป็นสื่อที่ใช้ได้ทั่วๆไป ทางอเมริกาและญี่ปุ่นให้ความสนใจมาก เนื่องจากสามารถแสดงการเคลื่อนไหวได้โดยไม่ต้องใช้ถ่านและไฟฟ้า จากที่ได้ไปร่วมงานการ์ตูนโลกที่ญี่ปุ่นไม่มีใครทำสื่อทางศาสนาเลย จะมีของเราประเทศเดียว ทำให้เขาประทับใจหลายๆเรื่องด้วยกันเช่นเป็นสื่อการเรียนการสอนทีประหยัด ไม่ต้องใช้จ่ายมาก แต่เราจะต้องรู้จักทำจึงจะได้ตรงตามต้องการเหมือนการกิน หากไม่กินก็ไม่อิ่ม เช่นเดียวกับธรรมะ จะต้องทำ ทำด้วยกาย วาจา ใจ จิตที่สว่าง สงบเราต้องไม่มีความขุ่นมัวจะไม่ได้ผล เพราะมีจิตใจที่เร่าร้อน งานที่ออกมาก็ไม่บริสุทธิ์ ดังนั้นในตัวธรรมะบอกว่า ใครทำ ใครได้ธรรม โมหเว ลักขติ ธรรมจารี ธรรมแหละ ผู้รักษาผู้ประพฤติธรรม ก็คือถ้าเราประพฤติธรรม ธรรมก็จะคุ้มครองเรา แต่ถ้าเราไม่ประพฤติแล้วจะให้ธรรมคุ้มครองเราได้อย่างไร? นี่ก็เป็นการสอนศีลธรรมง่ายๆ สื่อของเราจึงไม่มีการขาย อาตมาต้องการให้ลงมือทำจะได้มีการพัฒนาสื่อด้วยตัวของเราเอง จะมีแจกและสอนให้ไปประกอบจัดทำกันเอง เช่น สื่อเรื่องการแจกดวงตา หมายถึงคนที่ไม่มีธรรมะอยู่ในตัว ก็มักจะไปทำอะไรเสียๆหายๆเข้าบาร์เข้าคลับ มีจิตใจมืดบอด มัวเมาลุ่มหลงกัน อย่างที่ว่า กิน กาม เกียรติ อะไรมากมายก่ายกองฉะนั้นเราก็สอนให้ทุกคนมีชีวิตที่ดี ก็คือมีศีลธรรม ซึ่งเราต้องช่วยกัน เปรียบเหมือนการแจกดวงตา

วิธีการใช้ก็คือ ด้านหลังภาพมีสายเอ็นดึงไปมา ก็จะทำให้ภาพเคลื่อนไหวได้ และที่สำคัญไม่ต้องใช้ไฟฟ้า จะนำไปใช้ที่ไหนก็ได้เสมอ

สื่อแสดงการให้อภัย มีการรู้จักใช้คำว่า ขอโทษ ขอโทษ จะทำให้ กิเลส ทิฐิ เยื่อหยิ่งจองหองก็จะหายไป ยิ้มแย้มแจ่มใส มีจิตปลื้มปิติยินดีเกิดขึ้นจากคำว่า ขอโทษ ในภาพแสดงการขอโทษจากคนหนึ่งแล้ว อีกคนก็จะตอบว่า ไม่เป็นไร ไม่เป็นไร ลืมเสียเถิด พอทนได้ นี่ก็เป็นการสอนศีลธรรมจากการใช้ภาษาง่ายๆจนติดปาก จึงเป็นสื่อการสอนที่สนุกทั้งผู้รับ ผู้สอนก็มีความสุขจากการสอนเนื่องจากต้องเป็นนักพูด ดังนั้นการสอนศีลธรรมอย่าคิดว่าเป็นเรื่องยาก

สื่อแสดงการไหว้แบบไทยๆ เป็นที่ประทับใจมากที่เอาไปสอนเด็กในอเมริกา เด็กก็เอาตัวอย่างไปไหว้ พ่อแม่ที่บ้าน จนพ่อแม่กลับมาถามครูว่าเด็กเขาแสดงอะไร เมื่อพ่อแม่ทราบความหมายก็พอใจมาก นี่ก็แสดงว่าภาพช่วยให้เด็กทำได้และเปลี่ยนมโนภาพทันที ดีกว่าพูดๆ แต่ถ้าเขาเห็นภาพเขาทำได้ดี

การกราบการไหว้เราสอนอะไร? สอนให้รู้จักลดตัว ลดทิฐิ ลดกิเลส อวดดี การอ่อนน้อมถ่อมตน มีสัมมาคารวะ คารโว จ นิวาโต จ เอวัง ตมตมัง การอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นมงคล ไม่เป็นกิเลส ไม่เป็นบาปเลย นี่ก็เป็นการสอนให้เด็กนำไปประพฤติปฏิบัติ เพราะเขารู้ว่าทำแล้วเป็นมงคลกับตัวของเขาเอง เกิดความสุข เด็กก็จะทำตาม ดังนั้นจะต้องสอนศีลธรรมแล้วเด็กอยากนำเอาไปใช้ พบผู้ใหญ่ พ่อแม่ เด็กก็อยากนำไปใช้ อยากไหว้ อยากกล่าวคำ สวัสดีครับ เพราะเขารู้ว่าทำแล้วเกิดความสุขในใจของเขา อย่างนี้เราจะต้องสอนให้เป็นรูปธรรมที่ชัดเจน อย่างนี้เป็นการสอนศีลธรรมที่ง่ายๆมาก เพราะเป็นวิชาที่อยู่ในวิถีชีวิตของเราทุกคนอยู่แล้ว

สื่อแสดงคนที่มีกิเลส เป็นภาพคนเมื่อมีกิเลสเกิดขึ้น กิเลสเป็นความดำมืด หัวยักษ์ก็ออกมาแทนที่หัวมนุษย์ โลภ โกรธ หลง เบียดเบียน อิสสาริษยากัน สอนอะไรก็ไม่ยอมรับ จิตใจก็หม่นหมอง ทำอะไรก็ผิดพลาด ผิดวินัย สติปัญญาก็ไม่เกิด การประกอบสัมมาอาชีวะก็เสีย ก็ต้องไล่กิเลสออกไปให้ได้ เมื่อกิเลสหมดไป หัวมนุษย์ก็กลับมา ความปกติสงบเย็นก็จะเกิดขึ้น ฉะนั้นเราก็จะสอนเด็กว่า คนเราเมื่อมีกิเลสก็เหมือนยักษ์ หน้าตา น่าเกียจ น่ากลัวเลยถ้ากิเลสมันเข้าไป เราจะกำจัดกิเลสได้อย่างไร? ก็ต้องศึกษาศีลธรรมนะลูก ให้มีสติปัญญาจะได้ไม่ให้กิเลสเกิดขึ้นในตัวเราซึ่งการสอนให้รู้จักศีลธรรมก็อยู่ในอุดมการณ์ของสัมมาชีวศิลปอยู่แล้ว ก็จะนำไปโน้มน้าวการสอนเด็กๆ ได้ นี่ก็เป็นสื่อหนังกระดาษ นอกจากเรื่องศีลธรรม ศาสนา แล้ว ก็มีเรื่อง วัฒนธรรม ประเพณีต่างๆ

ก็จะสามารถช่วยกันคิดสิว่าจะทำเป็นรูปอะไรบ้าง จึงจะสอนวิธีทำให้เรียนรู้นำไปพัฒนาต่อไป

นวตกรรมหนังแผ่นโปร่งใส จะต้องใช้อุปกรณ์ในการฉายที่เรียกกันว่า”เครื่องฉายภาพข้ามศีรษะ” หรือ OVERHEAD PROJECTOR มีการทำสื่อได้หลายรูปแบบ เช่นตัวอย่างต่อไปนี้

ทำเป็นคำบรรยายตัวหนังสือ เป็นหัวข้อหลักต่างๆ เช่น จะบรรยายเรื่องตัวของบุคลากร วางตนไว้ในความดีงามก่อน จึงค่อยสอนใครใครในภายหลังบัณฑิตชนขวนขวายหมายระวัง ไม่พลาดพลั้งเศร้าหมองเรื่องของตนก็เป็นการสอนให้มองตัวเอง คุณธรรม 7 อย่าง ปิโย เป็นที่รัก, ครุ น่าเคารพ, ภวนีโย น่านับถือ, วตตา ผู้แนะนำตักเตือน วจนกขโม อดทนต่อถ่อยคำ คมภีรญจ กถ กตตา สอนเรื่องยากให้เป็นง่าย โนจฎฐเน นีโชเย ไม่ชักนำในทางเสื่อม.

การพัฒนาผู้สอนจะต้องพัฒนาสื่อไปเลื่อยๆ ถ้าหยุดสิ่งเหล่านี้ก็คงไม่ได้เกิด ครูบางคนศึกษาเรื่องสื่อหนังกระดาษแล้วก็จบอยู่แค่นั้นไม่ศึกษาพัฒนาต่อ ดังนั้นครูจะต้องพัฒนาคุณธรรมประจำตัว ไม่ใช่ศึกษาเพื่อให้ได้รางวัล ได้ขั้นเงินเดือนก็มาขอสื่อไปทำรายงานอย่างนี้ไม่มีคุณธรรม ไม่ได้ต้องการนำไปสอนเด็กแต่ทำเพื่อตนเอง ต้องพัฒนาความรู้ เข้าใจทั้งวิชาทางโลกและทางธรรม พัฒนาผู้เรียนให้ได้ตามเป้าหมาย เด็กเข้าใจตามที่ต้องการ นำไปปฏิบัติ เด็กติดใจในกิจกรรมการเรียนรู้ นี่จะต้องค้นหาวิธีการให้ทันกับยุคสมัยว่าจะทำอย่างไร ?

การพัฒนาครู มี 3 อย่างคือ

1. สุวิชาโน เป็นผู้มีความรู้ดี (ในเรื่องที่ทำการสอน)

2. สุสาสโน เป็นผู้สอนดี (มีเทคนิคและวิธีการสอน)

3. สุปฎิปนโน เป็นผู้ปฏิบัติดี (สอนตนแล้ว จึงสอนผู้อื่นให้มีคุณธรรมตาม) บางครั้งถ้าทุกๆคนในโรงเรียนตั้งแต่ ภารโรง แม่บ้าน ครู ผู้บริหาร ถ้าทุกคนปฏิบัติเป็นตัวอย่างให้เด็กเห็นเป็นประจำ เด็กก็จะทำตามโดยไม่ต้องสอนเลยก็มี

การทำสื่อแผ่นโปร่งใสเป็นรูปภาพเคลื่อนไหว เช่น ยกตัวอย่าง ครู 10 อย่าง คือ

1 ครูมาสาย สอนน้อยหน่อย สายมากหน่อยกำลังเหมาะ

2 ครูค้าขาย ครูที่มีความเพียรต้องทำโรงเรียนให้เป็นตลาด ครูที่มีความสามารถต้องเห็นตลาดอยู่ที่โรงเรียน คิดแต่จะคำนวณเลขกำไรขาดทุน " นี่ๆกระเป๋าสวยนะเธอเอาไหม แหมเงินไม่พอ เงินไม่พอไม่เป็นไร ผ่อนส่งก็ได้ "

3 ครูคุณนาย สูบบุหรี่ วันๆนั่งกระดิกเท้าไม่ค่อยอยากสอน ทำไปทำมาหมดเวลาเลิกแล้ว

4 ครูโรงงาน วันๆไม่ชอบสุงสิงกับใคร ผอ.เรียกประชุมก็ไม่เข้า ช่างเถอะ เอาแต่นั่งทำงานส่วนตัว ถักไหมพรหมบ้าง" ถักในวันนี้เป็นเศษรฐีในวันหน้า "

5 ครูสุราบาล ขี้เหล้าเมายาตลอดวัน " ศุกร์เมา เสาร์ถอน อาทิตย์นอน จันทร์เกียจคร้าน อังคารหยุด พุธลา พฤหัสมาก้มหน้าไม่สู้หน้าคน "

6 ครูเกียจคร้าน สอนมั่งไม่สอนมั่งก็สตางค์เท่าเดิม "นักเรียนทำแบบฝึกหัดไปนะเดี๋ยวครูมา" แอบหลังห้องแล้วนอนเลยทั้งวัน ตื่นขึ้นมานักเรียนกลับบ้านหมดแล้ว ฉะนั้นครูล้าหลังเด็กก็ล้าหลังตามไปด้วย

7 ครูหัวโปราณ ใครจะคิดอย่างไร ทำอย่างไร ก็ทำไป แต่อย่ามายุ่งกับฉันนะ ฉันจะสอนของฉันอย่างนี้มีหลักสูตรการสอน2ข้อ ตีกับด่าลูกเดียว มือถือไม้ปากจัดไว้ก่อน เด็กกลัวหงอ เธออย่ามาเถียงฉันนะเดี๋ยวโดน

8 ครูปากม้า นั่งนิทาลูกเดียว นี่ๆเห็นใหม่มันเป็นพวกครูใหญ่ มันเลยได้ไปแล้ว

9 ครูหน้าใหญ่

10 ครูไร้อบาย ทำงานไม่เคยเกี่ยงงอน

รูปแบบของสื่อแผ่นใสทำได้หลายเรื่องราวอย่างเช่นการเสพติด ทำภาพให้เด็กเห็นแล้วน่ากลัวภาพคนใช้เข็มฉีดยา, รถชนคน ฯลฯ

สื่อหนังสือเคลื่อนไหวทำเป็นเล่มหนังสือ มีภาพด้านหน้า มีคำบรรยายด้านหลัง เย็บร่วมเป็นเล่ม จากสื่อหนังกระดาษอย่างเรื่อง ธรรมะโลกาภิวัฒน์ โลกต้องเจริญก้าวหน้าไปด้วยธรรม ธรรมะช่วยให้คนในโลกอยู่อย่างสงบร่มเย็นเป็นสุขอย่างแท้จริง เพราะคนในโลกต้องการความร่มเย็นเป็นสุขด้วยกันทั้งโลก โลกสงบได้ด้วยธรรมะ วัตถุให้ความสะดวก ธรรมะให้ความสุข ความสุขเกิดขึ้นได้ในขณะจิตใจที่ไม่มีกิเลส จิตใจที่มีกิเลสก็มีทุกข์ จิตใจที่ไม่มีกิเลสก็ไม่มีทุกข์ จิตใจที่ไม่มีทุกข์ก็เป็นนิพพาน นิพพานแปลว่ากิเลสดับ ไม่มีบวกมีลบ อยู่เหนือบวกเหนือลบความเย็นสงบ,

"โลกาภิวัฒน์" ใช้อักษร ฒ ไม่ใช่ ต แบบกิเลส แต่เป็นแบบธรรมะ เป้าหมายของหนังสือเราเน้นให้เป็นหนังสือครอบครัว หรือครูอาจารย์ ให้ช่วยกันทำขึ้นประกอบขึ้น เด็กช่วยระบายสี เนื้อหา คำบรรยาย พ่อแม่หรือครูก็ช่วยสอนอธิบายไปด้วย สมารถเอาไปใช้เป็นหนังสือและสื่อการสอน มีทั้งสำนวนไทย ข้อธรรมะสอนใจเด็กและเยาวชนอย่างดียิ่ง.

สื่อหนังสือใน C.D. ROM ( สำนวนไทยมิติใหม่ ) จุดมุ่งหมายต้องการให้ความสะดวกในการดู แต่ไม่อยากให้ทิ้งหนังสือ มิเช่นนั้นเด็กก็จะไม่ชอบอ่านหนังสือ ทำให้เสียหาย จึงต้องทำไว้คู่กัน นี่ก็เป็นความบังเอิญที่เราได้สะสมหนังกระดาษจึงสามารถนำไปเป็นต้นฉบับในการผลิต C.D. ROM ได้อย่างดี นี่ก็เป็นการพัฒนาขึ้นมาและตรงกับความเจริญในวงการคอมพิวเตอร์ซอฟท์แวร์ จึงเป็นความพอดีกันและเป็นบุญกุศลที่เราได้รวบรวมเก็บไว้ ทำให้สามารถเผยแพร่ไปได้ทั่วโลก จึงเป็นที่น่าภูมิใจว่าเราเรียนพระพุทธศาสนาระดับโลกที่ทันสมัย สื่อชุดนี้จึงครบถ้วนหากมีปัญหาเกิดเครื่องขัดข้องหรือไฟฟ้าดับ เราก็ยังนำเสนอได้ไม่ต้องหยุดสอน ถือว่าเป็นสื่อการสอนที่สมบูรณ์ที่สุด

ชุดซีดีรอม ที่ได้ผลิตออกมาเป็นชุดแรกชื่อว่า "สำนวนไทยมิติใหม่ " กองทุนธรรมะเพื่อสันติภาพของโลก Dharma through paper puppets fund for world peace. ได้รับความร่วมมือจากคุณจอห์น อยู่ที่นิวยอร์คสหรัฐอเมริกา บริษัท มัลติมีเดียเอเชีย จำกัด ทำเป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ให้เลือกได้ วิธีนำเสนอจะแสดงภาพนิ่ง หรือจะให้เคลื่อนไหวก็ได้ ให้ตั้งคำถามเสียก่อน จากนั้นก็จะให้มีเสียงบรรยายได้ทั้งสองภาษา ก็มีภาพชุดสำนวนไทยต่างๆ คือ รักวัวให้ผูกรักลูกให้ตี, ปิดทองหลังพระ, น้ำร้อนปลาเป็นน้ำเย็นปลาตาย, ปากปราศรัยน้ำใจเชือดคอ, เสี้ยมเขาควายให้ชนกัน, เหยียบเรือสองแคม, สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ,ไก่ได้พลอย, เห็นช้างขี้ขี้ตามช้าง, นกน้อยสร้างรังแต่พอตัว, ขวานผ่าซาก, จับปลาสองมือ, ล้วงคองูเห่า, สีซอให้ควายฟัง, งมเข็มในมหาสมุทร์, ดินพอกหางหมู, ลูกไก่อยู่ในกำมือ, จับได้คาหนังคาเขา, สาวไส้ให้กากิน, วัวแก่กินหญ้าอ่อน, เล่นกับหมา หมาเลียปาก, ตัดหางปล่อยวัด, ชีปล่อยปลาแห้ง,ไหกระเทียมต่อขา, หน้าเนื้อใจเสือ, เสือซ่อนเล็บ, หมาเห่าใบตองแห้ง, คางคกขึ้นวอ, ปั้นน้ำเป็นตัว, น้ำกลิ้งบนใบบอน, ชักแม่น้ำทั้งห้า, อย่าเล่นกับไฟ, น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา, กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้, ทุบหม้อข้าวตัวเอง ฯลฯ

ชุดสื่อ ซี.ดี.รอม แบบให้เด็กได้มีส่วนร่วมและรู้จักสร้างสรรค์ นับเป็นสื่อล่าสุดที่ได้พัฒนาและนำมาเสนอในวันสัมมนาบุคลากรของสัมมาชีวศิลปนี้เป็นครั้งแรก คือเราใช้รูปภาพและเนื้อหาเหมือนกับเรื่อง สำนวนไทย นอกจากการนำเสนอ ให้ผู้เรียนได้ คิดและตอบ ก็จะมีคำเฉลยทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ มีการกำหนดให้เป็นภาพนิ่งหรือเคลื่อนไหวก็ได้และได้เพิ่มให้ผู้เรียนได้ผึกใช้คอมพิวเตอร์โดยผึกหัดการระบายสีบนคอมพิวเตอร์ ลงไปในรูปต่างๆ ทำให้สื่อมีความน่าสนใจ สนุกสนานเกิดขึ้นอีก ก็จะทำให้การเรียนรู้ทางศีลธรรมไม่เบื่อ, ฝึกทักษะการให้สี, ทำให้จดจำคำสอนได้ง่ายเป็นประสิทธิ์ผล.

ชุดเบื้องหลังและวิธีประกอบหนังกระดาษ เป็นชุดแสดงวิธีการผลิตตามขั้นตอนต่างๆ ว่าต้องทำอย่างไรบ้าง และมีเบื้องหลังการพัฒนามาอย่างใด เป็นภาพเคลื่อนไหวเหมือนภาพยนตร์ ชุดสื่อ ซี.ดี.รอม เพื่อเป็นต้นฉบับไว้เป็นกรณีศึกษา มีชื่อว่า "ธรรมะมิติใหม่" เป็นการรวบร่วมต้นฉบับหนังกระดาษจากตัวจริงการเคลื่อนไหวแบบใช้มือ เช่นเรื่อง สำนวนไทย, วัฒนธรรมไทย, ดนตรี โดยบนจอจะมีกรอบการทำงานไว้ให้ใช้มือสัมผัส เช่น รายการหลัก, รูปภาพ, เสียง, ดูต่อไป, ย้อนหลังโดยไม่ต้องใช้ เมาส์ ก็เป็นรูปแบบหนึ่งแต่จอภาพจะเล็กเนื่องจากมีกรอบรายการแสดงร่วมอยู่ด้วย.

สื่อวีดีทัศน์ เรื่องการพัฒนาครูเพื่ออนาคต

น.พ.จักรธรรม ธรรมศักดิ์ ให้คำสรุป

อาจารย์นายแพทย์ ประเวศ วะสี บอกว่าสังคมให้ความยกย่องว่า ครู คือ กัลยาณมิตรของแผ่นดินครู คือเมล็ดพันธุ์แห่งปัญญาและจริยธรรม เป็นคำที่ไพเราะมาก ท่านเป็นนักคิด นักบริหารเสนอว่าภายในอีกสักสองสามปี สังคมไทยจะมีการปฏิรูปการศึกษา นี่ก็ตรงกับเราที่กำลังต้องการปฏิรูปการศึกษาอะไรหลายๆอย่าง เราทราบว่าเป็นภาระหนัก เราทราบว่าสื่อเป็นเรื่องสำคัญ อาจารย์ท่านเน้นเรื่องสื่อท่านพูดว่าครูดีๆ มีอยู่คนเดียวก็พอ สอนผ่านดาวเทียมไป สามารถเรียนกันได้ทั่วประเทศอย่างนี้เป็นต้นแล้วครูประจำห้อง, ประจำชั่วโมงเรียนก็ต้องมา ปุจฉา วิสัชนากันกับเด็ก ส่วนเนื้อหาจะมาจากครูที่เก่งและสอนดี นี่เป็นวิธีหนึ่ง ผมคิดว่าเราไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยตามนี้ นี่เป็นตัวอย่างของความคิดสำหรับอภิปรายกันในวันพรุ่งนี้ว่าเราจะพัฒนาโรงเรียนเราอย่างไร

การบรรยายของคณะผู้บริหาร เรื่อง การบริหารเพื่อการพัฒนาโรงเรียนสัมมาชีวศิลปทั้งสองแห่ง

ผู้บรรยาย อาจารย์สีสลับ โกกิลานนท์, อาจารย์ศรีนคร โกมลภิส และคุณมนัส ศรีเพ็ญ

คำบรรยายคุณมนัส ศรีเพ็ญ

เริ่มจากการแจกเอกสารทดสอบการปฏิบัติตามคำสั่ง 20 ข้อใช่เวลาเพียง 5 นาที ให้ผู้เข้าสัมมนาได้ทำเพื่อเป็นตัวอย่างของการละเลยไม่สนใจ ข้อความในเอกสารที่มักจะแนะนำหรือเป็นคู่มือในการปฏิบัติ จนทำให้เกิดความเสียหายได้ ซึ่งเป็นปกติวิสัยของการทำงานของสังคมไทยทั่วไปในปัจจุบันมักจะไม่เคยอ่าน

ระหว่างนั้นเปิดเพลงประกอบภาพในเรื่อง เราจะช่วยกันลบคำกล่าวนี้ ....................

นั่งไม่ติดเก้าอี่, ออกข้างนอกประจำ, งานไม่ทำเอาแต่คุย, หน้ามุ่ยตลอดวัน, ฟาดฟันผู้ร่วมงาน, หย่อนยานเป็นพระ, เอาชนะคะคาน, ชอบซุกงานตลอด, บ่นออดจู้จี้, หลบหนีผู้คน, สนใจแต่ชอบ, ไม่มอบแบ่งงาน, ตัวการแบ่งพวก, งานลวกปล่อยปละ, คอยจังหวะคอร์รัปชั่น, ประพฤติพานจอมกะล่อน, ยานหย่อนศีลธรรม, ชอบนำเผด็จการ, อภิบาลพวกพ้อง, ไม่สบายตลอดปี, เป็นหนี้เกินตัว, ขาดหัวประสานงาน, วิทยาการล้าหลัง, หมดหวังกำลังใจ.

ภาพแผ่นใส ทำไมจึงต้องจัดสัมมนา ?

- มีปัญหาต้องแก้ไขร่วมกัน เปลี่ยนพฤติกรรมส่วนตัว ให้สอดคล้องแผนการจัดโครงการสอน พุทธศาสนา.

- มีการเปลี่ยนแปลงการปฏิบัติจากปัจจุบัน กำหนดให้ ร่วมกันแสดงความคิดเห็น,วางแผนการสอน และการ เสริมความรู้ทางพุทธศาสนา.

-

มีการสั่งการ ให้ปรับปรุงพัฒนาโรงเรียน,จัดทำโครงการ สหกรณ์ เพื่อชี้แจงโครงการพัฒนาวิชาการและคุณภาพชีวิต

- ประสงค์ให้มีการแลกเปลี่ยนทัศนคติ, ความคิดเห็น

-

เสริมสร้างความเข้าใจในปณิธานของมูลนิธิฯ

จะเป็นหนทางให้เกิดความพร้อมเพรียงในทางปฏิบัติ

เชื่อว่าหลายความคิด ดีกว่า ความคิดเดียว

เห็นว่าผู้เข้าสัมมนาเป็นผู้มีคุณค่าในการพัฒนาองค์กร

สาเหตุที่ไม่ยอมรับและการชี้นำ

- ความเบื่อหน่ายต่อความจำเจ ซ้ำซากไม่มีอะไรใหม่

ท้อแท้ต่อระบบการทำงาน ไม่เชื่อมั่น ผู้บริหาร

ไม่เข้าใจนโยบาย ไม่ศรัทธาปณิธานของมูลนิธิ

ใช้การชี้นำแผนพัฒนาปรับปรุง และความหวังดีจากคณะกรรมการอำนวยการ

- คาดว่าการสัมมนาจะไม่ทำให้ดีขึ้นหรือได้ประโยชน์

ชี้ให้เห็นผลได้ผลเสีย สร้างความเชื่อถือศรัทธา...

- ท้อแท้ต่อระบบการทำงาน, ไม่ยอมรับกฎระเบียบ

•จะไม่ได้มีส่วนร่วมในโครงการ, ผู้บริหารไม่จริงใจ

ไม่มั่นใจในการรับความรู้ใหม่, ไม่สนใจจะศึกษา

ไม่มีสิ่งเร้า กระตุ้น ขาดขวัญกำลังใจ

ชี้แจงการให้สิทธิ์ เสรีภาพ ความเสมอภาพ พื้นฐาน...

- จะทำให้เสียการหารายได้, ต้องการอามิส สินจ้าง รางวัลตอบแทน เกียจคร้าน ไม่สนใจความเป็นอยู่ และสิ่งแวดล้อมที่เป็นอยู่

ให้นึกถึง ความดี - ความชั่ว บาป - บุญ ความเกี่ยวข้องสัมพันธ์ ความสมัครสมานสามัคคี ... ที่จะทำให้มีความสุขในการทำงานในอนาคต.

จากการวิเคราะห์ความต้องการในกลุ่มผู้เข้าสัมมนา

ต้องการมาฟังความคิดเห็น,ร่วมในการตัดสินใจ, ต้องการพัฒนาสื่อการสอน, อุปกรณ์ช่วยการสอน

,อยากพัฒนาความรู้ใหม่ และการทำงานร่วมกัน, มาตามคำสั่ง เพราะมีหน้าที่ๆ กลัวถูกตำหนิ, สนใจมากในเรื่องการปรับเงินเดือน, เงินได้พิเศษ

•มีทัศนคติไม่มั่นใจผู้บริหาร และเรื่องที่จะมีการ เปลี่ยนแปลงที่มีผลกระทบกับตนในอนาคต.....

ด้วยความหวังว่า ? ทุกท่านจะได้มีการจัดเตรียม, วางแผนการสอน, ให้ความร่วมมือกับทุกฝ่ายด้วยความรัก, ประสานความมีทิฐิ, ยอมรับการพัฒนาและให้ความศรัทธาต่อองค์กร.

ภาพต้นไม้ใหญ่ปกคลุมไม้ดอกต้นเล็กๆ ต้นไม้ใหญ่เปรียบเหมือนครูที่ลดน้ำให้กับต้นไม้ดอกรอบๆ ตัวเปรียบเหมือนเด็กๆ โดยครูมักจะอ้างว่าน้ำที่ลดลงไปนั้นก็เพื่อเด็กๆ แต่ข้อเท็จจริงไม้ใหญ่มีรากแผ่กว้างไกลอยู่ใต้ต้นไม้ดอกเล็กๆ เหล่านั้นน้ำจะได้กับเด็กเป็นส่วนน้อย แต่จะได้กับครูเป็นส่วนใหญ่ ( ดูภาพข้างล่างประกอบ )

ด้วยความร่วมมือของบุคลากร จึงได้ชื่อการจัดสัมมนาครั้งนี้ว่า “ เพื่ออนาคตเด็กไทย สัมมาฯ ร่วมใจเร่งพัฒนา ”

หลักการและเหตุผล

ด้วยปณิธานของ สัมมาชีวศิลปมูลนิธิ

ได้จัดตั้งโรงเรียนเพื่ออบรมสั่งสอนเยาวชนให้มี

ศีลธรรม ปัญญา และอาชีพ

จึงจำเป็นจะต้องกำหนดบทบาทของครูและเจ้าหน้าที่ ให้เป็นผู้ชี้นำ และเป็นตัวอย่าง ต่อเยาวชนได้อย่างชัดเจน จึงควรจะต้องมีการปรึกษาว่าควรจะทำอย่างไร ?

วัตถุประสงค์

เพื่อให้คณะผู้บริหารได้ชี้แจงแนวทางการบริหาร และการพัฒนาองค์กร

•เพื่อร่วมกันหาวิธีแก้ไขมูลเหตุของปัญหา ให้ทำงานร่วมกันอย่างมีความสุข

•เพื่อร่วมกันแสดงความคิดเห็นในการจัดทำโครงการ และวางแผนในการพัฒนาต่อไป

•เพื่อสร้างความเข้าใจ, มั่นใจในการปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิผล

ผลที่คาดว่าจะได้รับจากการสัมมนา

คณะผู้บริหาร, คณะครูและเจ้าหน้าที่สัมมาชิวศิลป

จะมองเห็นแนวในการปฎิบัติหน้าที่อย่างมีเป็นสุข

และรักใคร่ปรองดองช่วยเหลือกันและเข้าใจใน ปณิธานของมูลนิธิฯ จนเกิดศรัทธา เลื่อมใส

สามารถเป็นผู้นำเยาวชนในการอบรมสั่งสอน

ศีลธรรม ปัญญา อาชีพ ได้เป็นอย่างดี

วิธีประเมินผล

ผู้ดำเนินการสัมมนาสังเกตจากที่สัมมนา,

จากแบบสอบถาม,

จากการสังสรรค์และสรุปความคิดเห็น

หลักการ 4 ป. เพื่อทำให้การสัมมนาได้ผลสำหรับผู้เข้าสัมมนา คือ

1. ปลุกใจ ต้องพยายามสร้างกระแสความอยากรู้อยากเห็น

2. ประสานบรรยากาศ เอาใจใส่เฝ้าติดตามการนำเสนอของวิทยากรและสื่อต่างๆ

3. ประสบการณ์ ช่วยกันร่วมแสดงความคิดเห็นในทางสร้างสรรค์

4. ประทับใจ สร้างความรู้สึกที่ดี, ยอมรับ,ให้ความมั่นใจ, เพื่อจดจำนำไปปฏิบัติ

เด็กอนุบาลและประถมที่มีอายุระหว่าง 3 ถึง 10 ปีถือเป็นวัยทองในการพัฒนาการเรียนรู้ เอาตัวอย่างทางบุคลิกภาพ, ทรรศนะ ดติ, พฤติกรรมซึมซับได้ง่าย หากครูไม่ทำตัวอย่างให้ดี ก็เท่ากับครูเป็นฆาตกรทางการพัฒนา เป็นผู้ปิดกั่นโอกาสและทำลายความสามารถของเด็ก เด็กควรจะได้เรียนรู้จักตัวเอง เรียนรู้ด้านสุขภาพ, รู้จักสังคมความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล, รู้จักสิ่งแวดล้อมวัฒนธรรมประเพณีของไทย, ดังนั้นการใช้อำนาจกับเด็ก ไม่ใช่วิธีการสอนในยุคปัจจุบันที่สอนให้ท่องจำแบบนกแก้ว นกขุนทอง( คือมีความรู้สามารถตอบได้ แต่ไม่เข้าใจ ) ปกติเด็กเขาเรียนรู้จากสิ่งแวดล้อมมากมายได้ ดังนั้นการปกครองโดยใช้อำนาจ จะไม่ได้ความรู้ จึงไม่ใช่การพัฒนา

การพัฒนาให้ได้ผล จะต้องมีการปฏิรูป คำว่าปฏิรูปจากที่ท่านอาจารย์นายแพทย์ ประเวศ วะสี ท่านพูดไว้ว่าต้องทำให้ครบวงจร จะแก้ตัวใดตัวหนึ่งไม่ได้ต้องทำไปพร้อมๆกัน คือ ปฏิรูปองค์กร, ปฎิรูปการศึกษาและปฎิรูปบุคลากร การทำโครงการไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ จะต้องเข้าใจความจริง ข้อเท็จจริง แล้วนำมาประมวลกันเพื่อหาแนวทางการแก้ไข ตามวิธีการที่เป็นไปได้ ไม่เพ้อฝัน

องค์กรที่ถือว่าพัฒนา จะต้องมีการพัฒนาทุกๆด้าน คือ บุคลากร เป็นผู้มีศีล สมาธิ ปัญญาองค์กร องค์กรมีกฎระเบียบและอุดมการณ์ที่ได้รับการยอมรับ, บุคลากรและองค์กรมีรายได้สูงจะต้องสอดคล้องกันไม่ใช่ว่า องค์กรหรือพนักงานมีรายได้แต่ส่วนเดียว, สถานที่และสิ่งแวดล้อมดีและต้องปลอดภัย

ขอให้ทุกท่านช่วยกันมองซิว่าสัมมาชีวศิลปของเรานี้ บุคลากรเป็นคน มีศีล สมาธิ ปัญญา ที่จะเป็นผู้นำ เป็นแม่พิมพ์ให้กับเยาวชนหรือไม่ ? โรงเรียนฯ มีรายได้ที่จะนำมาพัฒนาสถานที่ เครื่องมือในการเรียนการสอนเพียงพอหรือไม่ ? ตลอดจนครูมีรายได้ให้สามารถดำรงชีพอยู่ในสังคมอย่างสุขกายสบายใจมากน้อยเพียงใด สถานที่สิ่งแวดล้อมปลอดภัยเพียงใด ?

แนวทางการปฏิรูปองค์กร

ปรับปรุง กฎระเบียบ วิธีการควบคุม,

จัดทำงบประมาณ และแผนการเงิน,

สำรวจเพื่อพัฒนา สถานที่, สิ่งแวดล้อม, อุปกรณ์สำนักงาน, เครื่องเล่นการกีฬา,

จัดตั้งสหกรณ์โรงเรียน

พัฒนาระบบรายได้ที่ดีขึ้นและโปรงใส่จากการปฏิรูป เช่นทำบัญชีเงินขั้นเงินเดือนแบบก้าวหน้า, ปรับเพิ่มรายได้จากบริการสอนพิเศษที่ผู้ปกครองสมัครใจ, เพิ่มรายได้จากการทำโครงการพิเศษ, จัดสวัสดิการและรายได้จากบันผลร้านค้าสหกรณ์โรงเรียน, รางวัลดีเด่น เป็นต้น

แนวทางการปฏิรูปการศึกษาของโรงเรียนสัมมาชีวศิลป

กระแสพระราชดำรัสพระเจ้าอยู่หัวที่ว่า OUR LOSS IS OUR GAIN การลงทุนทางการศึกษาจะได้ผลที่ประเมินไม่ได้ โรงเรียนสัมมาชีวศิลป คงต้องลงทุนเพื่อพัฒนาหลายๆด้าน เช่น จัดแผนการสอนพุทธศาสนา

, จัดแผนการสอนวิชาที่เกณฑ์ต่ำ

, จัดหาสื่อโสตทัศนูปกรณ์ และนวตกรรมทางการศึกษามาช่วยในการเรียนการสอนของครู ตัวอย่างกิจกรรมในโรงเรียนที่จะขอให้ช่วยกันคิด จัดให้มีการสอนจริยธรรมทางพุทธศาสนา แบบโรงเรียนสาธิต โดยบูรณาการเข้าไปในวิชาประจำเพื่อส่งเสริมวัตถุประสงค์ของมูลนิธิ เช่น

สอนพุทธศาสนาให้รู้จัก ตนเอง สุขภาพ ความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนและครอบครัว สิ่งแวดล้อม

สอนพุทธศาสนาให้รู้จัก ศิลปะ สร้างความคิด,เสริมสุนทรียภาพ,จินตนาการ

สอนพุทธศาสนาให้รู้จัก การให้ ช่วยเหลือสังคม การจัดให้ความรู้นิทัศการ

สอนพุทธศาสนาให้รู้จัก เป็นคนกล้าแสดงออก มีการอภิปราย ตั้งคำถาม ตอบคำถาม ไปวัด สร้างกระแสต่อต้านสิ่งที่จะเป็นตัวทำลายพระพุทธศาสนา

สอนพุทธศาสนาให้รู้จัก การลดความเครียด ความทุกข์ ด้วยความสนุก การบันเทิงต่างๆ เช่นการแสดงทางวัฒนธรรม ดนตรีไทย เกมเสริมความรู้

แนวทางการปฏิรูปบุคลากรสัมมาชีวศิลป

กระแสพระราชดำรัสพระเจ้าอยู่หัวที่ว่า เราคงไม่สามารถทำทุกคนให้เป็นคนดีได้หมด แต่เราต้องส่งเสริมคนดี และกำจัดคนไม่ดีไม่ให้มีอำนาจ, ครูต้องได้รับการอบรมเสริมความรู้ทางพุทธศาสนาและเทคโนโลยีการใช้โสตทัศน์ทาง การศึกษา

, ส่งเสริมการเรียนเพิ่มวุฒิสาขาที่ขาด, จัดโครงการปฎิสัมพันธ์กับผู้บริจาค, ผู้ปกครองและมวลชนรอบโรงเรียน

, ส่งเสริมการเพิ่มรายได้พิเศษโดยโปรงใส

การพัฒนาความรู้ และภูมิปัญญา มีเงินซื้อสื่อ อุปกรณ์ทางเทคโนโลยีได้ทันที แต่ภูมิปัญญาต้องพัฒนาให้มีสติและคุณธรรมโดยการฝึกปฏิบัติจนยอมรับด้วยตนเอง

เหล่านี้คงต้องมาช่วยกันดูแล เรามาเริ่มจากท่านอาจารย์ ศรีนคร โกมลภิส ท่านจะได้ชี้แนวทางว่าทั้งสองโรงเรียนควรจะทำอย่างไร

คำบรรยาย อาจารย์ศรีนคร โกมลภิส เรื่องการปฎิรูปองค์กร การจัดสัมมนาครั้งนี้ต้องการ ให้มีการแรกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกัน ไม่ใช่ว่าผู้บริหารไปทาง ครูไปทาง เราจะเดินไปด้วยกันบนความถูกต้อง และขอให้นึกน้อมถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในโอกาส ที่ได้ครองราชมาถึง 50 ปี นับเป็นบุญกุศลของพวกเราใต้พระบรมีของพระองค์ท่าน มาร่วมกันดำเนินการตามรอยพระยุคลบาท ให้แม่พิมพ์ของชาติ ที่อยู่กันในที่นี้ก็เป็นแม่พิมพ์ของสัมมาชีวศิลป เป็นแกนนำให้กับนักเรียนที่เป็นเด็กในวันนี้ จะได้เป็นผู้ใหญ่ที่มีอุดมการณ์เมื่อเธอเติบโตไป จะได้เด็กที่เป็นผู้มีคุณธรรมอันลำเลิศ ถ้าเราจะสอนเด็กด้วยตัวอักษร ด้วยคำพูด คงจะไร้ผลและใช้เวลาอันยาวนาน ถ้าเราจะสอนให้เธอได้แบบอย่างที่ดี ตัวของท่าน ครูบาอาจารย์ต้องทำตัวอย่างที่ดีให้เด็กเห็นเสียก่อน แล้วเด็กก็จะปฏิบัติซึมซับไปได้โดยง่าย มีตัวอย่างครูมาบอกว่า "แหมเด็กพูดกับดิฉันไม่เพราะเลยคะ" ก็ถามว่าเราได้พูดกับเด็กเพราะหรือเปล่า นี่ก็แสดงว่าเด็กจะจดจำได้ดีกว่าการจำจี้จำไชสอน ถ้าตั้งใจสอนเด็กขอให้สำรวจตัวเราว่า มาสาย ไปเร็ว หรือว่า เกิดอารมณ์ในการทำโทษเด็ก ไม่คิดหน้าคิดหลัง เด็กก็คือเด็ก ถ้าเด็กนักเรียนเป็นลูกเราแท้ๆ แล้วเราจะทำอย่างไร ครูอาจารย์ผู้นั้นมักจะดูแลเด็กได้ดี เพราะเด็กจะได้รับความอบอุ่น นี่ก็เป็นการขอร้องคุยกันอย่างว่าเราทำงานร่วมกันจากที่ได้สัมผัสกับโรงเรียนมาตั้งแต่ปี 2527 โดยคิดไม่ถึงว่าจะต้องไปอยู่ที่นั่น คิดแต่เพียงว่าจะหาเงินไปให้ แต่พอไปเห็นแล้วก็เหมือนเราได้ทำบุญไว้ที่นั่น ทั้งๆที่มีความเหน็จเหนื่อยมากแต่ก็มีความสุขเพราะอยากให้เด็กเล็กๆ ได้เป็นเด็กที่มีคุณธรรมในวันข้างหน้า ไม่ใช่ว่าเราจะต้องสอนวิชาการให้เด็กเก่งอย่างเดียว เด็กไม่จำเป็นต้องฉลาดมาก ถ้าครูจะเป็นผู้โน้มน้าวจิตใจให้เด็กได้รับความอบอุ่น ไม่ใช่ดุท่าเดียวจะให้เด็กเก่ง ถ้าเป็นลูกเราจะคิดอย่างไร ?

ในเรื่องการที่จะทำให้คุณครูมีคุณธรรมสูงขึ้นและให้มีรายได้สูง อย่างอาจารย์คุณหมอประเวส วะสี ท่านก็ได้พูดไว้ว่าไม่ใช่จะให้แต่เงินเดือนสูงขึ้นๆ เท่าไรก็ไม่พอ จะต้องให้ที่คุณงามความดี ตอบแทน พูดตรงๆก็ว่า ทำอย่างไรให้โรงเรียนเจริญ, ให้เด็กได้ความรู้, มีคุณธรรม ถึงจะสมควรให้ ไม่ใช่ให้กันทุกๆคน และเห็นด้วยถ้าเป็นคนที่ดีจริงๆ ควรจะให้และให้มากๆด้วย ครูที่ไม่ดีควรจะต้องทำให้ดี ไม่ใช่ชมตัวเอง ต้องให้คนอื่นเป็นผู้ชม การทำความดีไม่ใช่ของอยาก มีสติปัญญาและเมื่อนั้นก็สมควรได้ตอบแทน

วัสดุสื่อการเรียนการสอนก็ต้องมีการพัฒนาทั้งสองแห่ง ไม่ใช่แต่สัมมาบางพระ แต่บางพระก็จะขาดมากอย่างน่าสงสาร แต่ก่อนก็คิดว่าอย่าเอาเลยเพราะเรายังจน แต่ตอนนี้คิดว่าคงต้องเอาเราจำเป็นต้องลงทุนในสิ่งที่ถูกที่ควร ถ้าเรามีเครื่องพิมพ์ดีด เครื่องทีวี เครื่องถ่ายเอกสาร ซึ่งเวลานี้ชำรุดมาก และอีกหลายๆอย่างที่ขาดและถ้าทุกสิ่งทุกอย่างดีทั้งเด็ก,ทั้งครู,ผู้บริหาร เรากลมเกลียวสามัคคีกันก็จะมีความสุข ดังนั้นถ้าคิดลึกๆ ว่าจะเป็นผู้ให้นี่ถึงมันชั่งแสนเหนื่อยสักพักมันก็หายเอง แต่ถ้าเราคิดจะรับท่าเดียวความทุกข์จะมีมาก ก็อยากให้คุณครูได้แสดงความคิดเห็นว่าสิ่งใดเห็นถูกเห็นควร ก็ยินดีจะรับฟัง และขอขอบคุณคะ

คำบรรยายคุณมนัส ศรีเพ็ญในเรื่องของแนวทางการบริหาร ซึ่งก็ยังเป็นส่วนที่ท่านอาจารย์ ศรีนคร จะเป็นผู้บรรยาย ด้วยจากการประชุมร่วมกันและผมได้เป็นผู้ออกแบบการนำเสนอทางสื่อคอมพิวเตอร์ จึงจะขออนุญาตท่านอาจารย์เป็นผู้พูดในส่วนนี้แทนเสียเลย การดำเนินการบริหาร จะได้เปิดโอกาสให้บุคลากรของสัมมาชีวศิลปได้มีส่วนร่วมในการแสดงความเห็นเพื่อพิจารณา ก็คือเปลี่ยนการบริหารจากที่ได้สั่งการจากข้างบนลงไปที่เรียกว่าการบริหารทางแนวดิ่ง เป็นการบริหารทางแนวราบ เช่นตัวอย่างต่อไปนี้

การประชาสัมพันธ์, การวางแผนโครงการ, การหาวิธีปฏิบัติ จะให้มีการรับฟังความเห็นของบุคลากรเป็นส่วนใหญ่ บุคลากรควรถือเป็นหน้าที่ๆ จะต้องช่วยกันสร้างภาพพจน์ของมูลนิธิและโรงเรียนฯร่วมกันวางแผนในการทำกิจกรรมต่างๆ หรือวิธีการที่จะทำให้การปฏิบัติได้อย่างเป็นรูปธรรม ว่าจะทำอย่างไร เพราะคุณครูจะต้องเป็นผู้ปฏิบัติ แต่ไม่ใช่ว่าจะวางแนวปฏิบัติเอาแต่ประโยชน์ของตนเอง ไม่ได้นึกถึงโรงเรียนหรือเด็กเลยอย่างนี้ก็ไม่ถูก ควรจะต้องอยู่บนความถูกต้องและมีคุณธรรม การวิเคราะห์ปัญหา, การวางกฎระเบียบ, การประเมินผลจะต้องประชุมตกลงร่วมกันทั้งผู้บริหารและบุคลากรอย่างที่เราได้จัดให้มีการสัมมนากันอยู่ในวันนี้ เพื่อวางกฎระเบียบและประเมินผลการปฏิบัติต่างๆ ว่าเป็นไปตามวัตถุประสงค์หรือไม่ จะแก้ไขอย่างไรเป็นต้น การควบคุม, สั่งการ, จัดหา, จัดการและการตกลงใจตัดสินใจ ก็เป็นอำนาจของผู้บริหารจะดำเนินการให้เป็นไปตามกฎระเบียบโดยทั่วๆไปเหมือนที่ทำกันมา ก็อยากให้ท่านอาจารย์ศรีนครฯ ได้เสริมต่อด้วยในเรื่องนี้

คำบรรยาย อ.ศรีนคร โกมลภิส โดยปกติเราก็ให้การรับฟังมาโดยตลอด ไม่ได้เลือกที่รักมักที่ชัง ซึ่งทางบางพระได้ทำอยู่แล้ว ปัญหารายได้บุคลากรสัมมาชีวศิลปในปัจุบัน และการปรับปรุงในอนาคต

คำบรรยาย อ.สีสลับ โกกิลานนท์ ตามที่อาจารย์ศรีนครฯ ได้พูดไว้แล้วว่า ผู้ที่ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ก็จะมีการพิจารณาเงินจำนวนหนึ่งที่จะตั้งไว้เป็นเกณฑ์เป็นหลัก คนที่ไม่สายเลย คนที่ปฏิบัติดี คนที่มีงานสร้างสรรค์ คนที่นำเด็กออกแข่งขันการประกวดต่างๆ ได้หรือไม่ได้เราไม่ว่า เพื่อเตรียมเด็กให้รู้จักสนามแข่งขัน เช่น ศิลปะ นาฎศิลป์ หรือ การกีฬา หรืออื่นๆ ซึ่งคงต้องช่วยกันคิดในวันพรุ่งนี้

รายได้อื่นๆ ก็คงจะมีเรื่องเงินสมทบกองทุนสวัสดิการที่เราสะสม 3 % โรงเรียนให้อีก 3 % และรัฐบาลให้อีก 6 % นอกเหนือจากการศึกษาบุตรและการรักษาพยาบาลทั้งครอบครัว ส่วนการจัดสหกรณ์เราก็ยังไม่มีจัดทำเป็นแต่เพียงอยู่ในหลักสูตรชั้นประถมปลาย ที่ครูประจำชั้นจะนำเข้าสู่บทเรียนก็ทำกันในวงแคบๆไม่มีผู้ปกครองมาถือหุ้น มีการลงทุนกันอย่างนั้น ซึ่งต่อไปก็อยากเห็นให้เต็มรูปแบบคือให้นักเรียนมีหุ้น จะต้องส่งคนไปศึกษาเรื่องสหกรณ์ จะต้องมีอาคารสหกรณ์ต่อไปภายหน้า

การปฏิรูปการศึกษา ก็มีแผนจะให้มีการสอนพุทธศาสนากันในวันพระ ในอดีตโรงเรียนสัมมาชีวศิลปคนเก่าๆ แก่ๆ จะรู้ว่าโรงเรียนนี้หยุดวันโกน วันพระ แต่ได้เลิกมานานแล้ว ก็เพราะเหตุที่ผู้ปกครองไม่คล่องตัวในการรับส่งเด็ก ผู้ปกครองมาทำงาน ลูกหลานอยู่บ้านไม่มีใครดูแล ก็เลยต้องเปลี่ยนไปตามราชการ ซึ่งก็ถ้าเราจะให้มีกิจกรรมอันใดในโรงเรียนอันนี้ก็ให้ช่วยกันคิด อย่างที่อาจารย์มนัสก็ตั้งตุ๊กตามาว่าให้นักเรียนเดินแถวไปวัดสระปทุม เราก็เคยไปแต่ไปวัดบรมนิวาส เราไปในเทศกาล วันเข้าพรรษา วันอาสาฬหบูชา เราไปทุกปี หลักสำคัญมูลนิธิหรือคุณหลวงปริญญาท่านเป็นผู้เลือกเฟ้นคนที่จะมาเป็นครูจะต้องเป็นพุทธมามกะที่แท้จริง ท่านจะเป็นผู้รับสัมภาษณ์เด็กและครูเองว่ามีความรู้เรื่องพุทธศาสนาอย่างไรบ้าง นี่พูดถึงครูเก่าๆจะผ่านอย่างนี้ เป็นสมาชิกขององค์กรใดบ้าง เช่น ยุวพุทธ หรือสมาคมอื่นๆ แต่ต่อมาก็ย่อหย่อนไปบ้างเพราะเราก็จำเป็นจะต้องรับ แต่เมื่อรับมาแล้วมีความไม่สมดังใจเราที่ปรารถนาเราก็พยายามประคับประคอง เราไม่เคยคิดว่าจะเอามาฆ่าหรือมาทำลายก็มิได้ เราพยายามที่จะให้อยู่ในกรอบที่เราต้องการ คุณครูทุกคนที่อยู่ที่สัมมาชีวศิลปกรุงเทพจะเห็นว่าเป็นคนจู้จี้จุกจิก ก็ต้องขออภัยด้วย เพราะเราต้องการให้ท่านอยู่ในกรอบของสัมมาชีวศิลปจริงๆ

ในเรื่องอุดมการณ์ของมูลนิธิคุณสารวิบุลฯ ก็ได้พูดแล้วคืออยากให้คุณครูเป็นมิชชั่นนารี ชาวพุทธก็ คือพุทธมามกะนั่น ก็ไม่ใช่ว่าจะให้คุณครูเชยเฉิ่มอะไร เมื่อก่อนนี้คุณหลวงปริญญาท่านให้เราประดับภาพพุทธประวัติ ภาพเวสสันดรชาดก ตามผนังห้องเรียน รู้สึกจะเหลือเป็นมรดกอยู่ในห้องประถม 2ข. และก็ลางๆเลือนๆ ก็คงต้องหามาติดกันใหม่ ติดไว้เถอะท่านบอกอย่างนี้ ก็เข้าใจว่าเด็กถ้าได้เห็นทุกวัน บ่อยๆ ก็จะซึมซาบเข้าไปในจิตใจเด็ก ว่าภาพเป็นอย่างนี้นะเคยเห็นตั้งแต่อยู่ชั้นประถมอย่างท่านนายแพทย์ จักรธรรม ท่านก็คงซึมซาบพอ เด็กเก่าๆของเราเคยไปบอกพ่อแม่ขอบวช พ่อแม่เขาก็มาถามว่าสอนลูกเขาอย่างไร ลูกจึงไปรบเร้าขอบวช บางทีพระท่านสั่งสอนอะไรไปเด็กก็ร้องไห้ ว่ากลัวบาป เด็กของเรานี่แหละระยะอนุบาลประถม 1 ประถมต้นจะซึมซาบอะไรได้เร็วแล้วก็จะจดจำไปตลอดชีวิต ฉะนั้นหากเราจะมีกิจกรรมอะไรในทางพระพุทธศาสนา กรรมการท่านก็อยากให้โรงเรียนเราเป็นหนึ่งไม่มีใครเหมือน การฝึกสมาธิเวลานี้โรงเรียนใดๆเขาก็ฝึกกัน เราลองคิดซิว่าเราจะทำอย่างไร คุณหลวงปริญญาท่านสอนครูเอง เอาครูมาสอน นานๆเข้าท่านก็ให้ค่าพาหนะที่มาเรียน ท่านก็มีวิธีชักนำครูให้เป็นพุทธมามะกะที่แท้จริง ให้เรียนพุทธศาสนาโดยย่อเล่มเล็กๆ พระอาทิตย์แดงๆที่ทุกคนก็คงเคยเห็น ซึ่งก็อ่านกันอยากเย็นแสนเข็น พุทธศาสนาไม่ใช่ของง่าย ซึ่งเราต้องศึกษา และเราจะทำอย่างไรที่จะถ่ายทอดให้เด็กเล็กๆของเราได้รู้ อย่างปาณาติบาต นี่เราก็ทำได้ เราก็พูดกับเด็ก " อย่าทำเดี๋ยวแม่มาถึงแล้วหาลูกไม่เจอ " ร้องไห้อะไรอย่างนี้ เด็กก็ติดใจแล้วเด็กไม่ทำบาป อย่าปี้ อย่าอะไรอย่างนี้ เด็กจะจำ เด็กก็เข้าใจแล้ว ถ้าเราไปสอนให้เด็กท่อง "ปาณาติปาตา เวระมะณี" เด็กก็ไม่รู้เรื่อง อย่างนี้

ต่อไปที่จะให้พูดเรื่องการทำแผนการเรียนต่ำ นายแพทย์จักรธรรม บอกว่าภรรยาก็เป็นครูอยู่โรงเรียนเตรียมอุดมต้องทำแผนการสอน โรงเรียนสัมมาก็ทำเราจะเรียกแผนการสอนหรือบันทึกการสอนก็เหมือนกันทำกันทุกคนแต่เราไม่ได้บอกว่าทำแต่เฉพาะวิชาเกณฑ์ต่ำ ได้ให้คุณครูทุกคนประถมนิเทศ สำรวจนักเรียนทุกคนที่อ่านหนังสือไม่ออกในชั้นเรียน อันนี้สำคัญที่สุดสำหรับเด็กชั้นประถมของเราถ้าใครอ่านหนังสือไม่ออกจบ ป 6 ไปเสียชื่อโรงเรียนแย่ คุณครูก็จะต้องรายงานเราก็ทำมาแล้ว ถ้าเด็กอ่านหนังสือไม่ออกไปจนถึงประถมปลายก็ไม่ดี เราก็จะเขม็งเกลียวกันอย่างไร ก็ต้องคิดกัน เราก็ทำแล้ว แต่ในที่นี้เขาบอกว่าจัดแผนการสอน

เรื่องการจัดหาสื่อโสตทัศนูปกรณ์เข้ามาช่วยการเรียนการสอน พระอาจารย์สมพงษ์ฯ ก็ได้พูดไปหมดแล้ว แต่นอกเหนือไปจากนั้นก็อยู่ที่กลเม็ดของท่านว่าจะพูดกับนักเรียนของท่านอย่างไร ไม่ใช่ว่าจะอาศัยแต่สื่ออย่างเดียวชักไปชักมาเด็กดูทุกวันก็เบื่อเราต้องนานๆ ก็ยิบมาให้เด็กดูเสียที่ ต้องให้เด็กสนุกได้ในทุกข้อ ทุกกรณีที่เราเอามาโชว์ให้เด็กทำ

การปฎิรูปบุคลากร บุคลากรของเราก็คือครู ครูจะต้องมีการเติมอะไรที่ยังพร่อง อะไรที่ไม่ดี เรารู้เราบกพร่องอะไร แล้วเราควรจะเติมอะไร ให้เรามีความสุข ทำงานให้มีความสุข ดังนั้นบุคลากรของเราคงจะต้องเรียนรู้พระพุทธศาสนาและเทคโนโลยีการทำ การใช้สื่อ ก็อย่างที่พระท่านทำให้ดูนั่น การใช้สื่อโสตทัศน์ศึกษา ซึ่งอันนี้ก็คงต้องใช้เทคโนโลยี ก็คงต้องอาศัยอาจารย์มนัส ซึ่งชำนาญในด้านนี้ ถ้าท่านคิดว่าจะทำอย่างไรดีกับการเสริมความรู้ในทางพระพุทธศาสนา พรุ่งนี้ ประชุมกลุ่มก็ขอให้พูดออกมาได้เลย เราจะปลุกจิตสำนึกเรานี่กันสักเดือนละครั้งดีไหม หรือว่าเชิญสำนักธรรมะทั้งหลายที่ชื่อดังๆให้อบรมเรา การปฏิบัติอย่างนี้จะต้องทำติดต่อกันอย่างน้อย 7 วัน อย่างว่านั่งวิปัสสนา หรือจะเชิญผู้มีความรู้มาอบรมอย่างนี้ก็ให้คิดกันดู

การส่งเสริมการเรียนเพิ่มวุฒิในสาขาวิชาที่ขาด ส่งเสริมครู นักเรียนทุนเรามีแล้ว ทีนี้เราจะมีครูทุน ใครสมัครใจว่าจะไปเรียนภาษาอังกฤษ เพื่อกลับมาเป็นครูภาษาอังกฤษให้โรงเรียน หรือจะไปเรียนนาฏศิลป์ หรือเรียนศิลปะ หรือจะเรียนคอมพิวเตอร์ โรงเรียนจะส่งไปเรียน แต่จะต้องมีข้อตกลงว่าท่านจะกลับมาทำงานให้โรงเรียนไม่ใช่ว่าเรียนแล้วท่านก็บินไปที่อื่นข้อนี้ก็ต้องมีข้อแม้ยกเว้น

โครงการจะให้มีปฏิสัมพันธ์กับผู้บริจาค ข้อนี้ก็เคยบอกในที่ประชุมครูบ่อยๆว่า ผู้บริจาคนั้นเป็นผู้มีพระคุณแก่มูลนิธิแก่โรงเรียน แม้ผู้ปกครอง ก็เป็นผู้มีพระคุณแก่โรงเรียน มิฉะนั้นเราก็ไม่มีนักเรียน เมื่อไม่มีนักเรียนเราก็ไม่มีอาชีพครู การจัดปฎิสัมพันธ์นี้ก็เห็นแล้วว่าคุณครูก็ติดต่อกันกับผู้ปกครองใกล้ชิดเลยส่วนมาก ไม่ใช่ว่าจะต้องมาผ่านครูใหญ่ ไม่ใช่ ผู้ปกครองก็มักอยากจะพบครูผู้สอนกันทุกคน นอกจากจะมีปัญหา จึงจะมาถึงครูใหญ่ว่ามีอะไรหรือ ฉะนั้นคุณครูก็คงจะเข้าใจดีว่าภาวะ ที่เราจะพบผู้ปกครองจะเป็นอะไรบ้าง ตีลูกเขาแรงไปหรือ จนเป็นแผลไปอวด หรือปล่อยพลัดตกอะไรอย่างนี้ก็คงจะเห็นอยู่ เราทำผิดเรายอมรับผิด เราไม่ควรขาดการระมัดระวังกับเด็ก เพราะเราเลี้ยงเด็กตัวอ่อนๆจะปลอยไม่ได้ พลาดสายตาไม่ได้เลยอันนี้ครูอนุบาล ย่อมจะทราบดีว่าถูกกวดขันมาก ที่ปล่อยเด็กเดินโดยไม่มีครู และผู้ปกครองนั่นแหละปากต่อปาก ก็จะบอกกันต่อๆไป ว่าครูเป็นอย่างไรผู้ปกครองบรรยายได้ดีมาก เราต้องพยายามช่วยกันต้องมีความกลมเกลียวกันรักใคร่กัน อย่ามีสามัคคีเภทเขาจะมายุแยกอย่างไรเราต้องไม่มี ไม่นำความในออก อะไรๆที่ไม่ดี ของสถาบัน คณะเราออกไปสู่คนภายนอกจะเป็นการที่เราไม่รักษาวาจาของเราเอง ผิดศีลเหมือนกัน ทุกแห่งจะต้องมีความลับไม่ใช่ว่าเราเป็นคนเอาความลับออกไปประจาน ไม่ใช่ ฉะนั้นเราจะต้องรู้จักเคารพสิทธิ์ ความลับของสถาบันเป็นอย่างไร หลายๆชีวิตรวมกัน เราจะไม่เอาตัวลอด เอาความดีใส่ตัวเรา ข้อนี้ก็ขอฝากไว้ในการประชุมกลุ่มด้วย

การส่งเสริมเพิ่มรายได้โดยเปิดเผย ตามรูปแบบที่แสดงให้ดู ต่อไปการสอนพิเศษก็คงจะต้องมีการพิจารณากัน ให้ถูกต้องยุติธรรม จะต้องพูดกันหรือประชุมกลุ่มวันพรุ่งนี้ จะต้องเปลี่ยนรูปแบบจากที่เคยปฏิบัติมาแล้ว ครูที่ผ่านโรงเรียนอื่นๆมาก็คงจะมีวิธีว่าเขาทำกันอย่างไร เราจะเห็นว่าการสอนพิเศษนี้เป็นการเพิ่มรายได้ครู เราจะเสียไม่ได้ ผู้ปกครองก็จะนิยมให้ครูสอน อนุบาลไม่จำเป็นเลยที่จะมีการสอนพิเศษ ผิดหลักด้วย ถ้าผู้ปกครองมาบอกให้สอนก็ต้องบอกว่าสอนไม่ได้ เป็นการสอนที่ผิด เด็กอนุบาลเขาไม่ต้องการให้เร่ง ฉะนั้นในปีการศึกษาหน้าคงจะเปลี่ยนรูปแบบ ส่วนครูที่ดีเด่นมีอะไรพิเศษอย่างนั้นก็คงจะมีสิ่งตอบแทนจากโรงเรียน จะไม่ให้เป็นว่าทำดีก็ได้แค่นี้ ถ้าไม่ทำเลยก็ได้แค่นี้ คงจะไม่มีการต่อว่าต่อขานกันต่อไป

คำบรรยายคุณมนัส ศรีเพ็ญ เรื่อง การทำงานร่วมกันอย่างมีความสุข

การทำงานร่วมกันในแหล่งใดก็ตามจะต้องยอมรับว่าจะมีปัญหาเกิดขึ้นแน่นอน เริ่มตั้งแต่ปัญหาคู่สมรสในครอบครัว การที่สองคนขึ้นไปจะต้องมาร่วมกันทำอะไรสักอย่างจะต้องมีความเห็นไม่ตรงกันเป็นเบื้องต้น โดยเฉพาะการที่หญิงชาย ซึ่งอยู่ต่างที่สภาพแวดล้อม, ต่างการเลี้ยงดู, ต่างสถาบันการศึกษาแล้วจะต้องมาอยู่เป็นครอบครัวเดียวกัน จะต้องมีการสร้างบ้านใหม่ขึ้น ย่อมจะมีความคิด ความต้องการไม่ค่อยตรงกันแล้วหากไม่มีการพูดจาแสดงความเห็น ไม่ยอมรับฟัง เพื่อเลือกเอาเพียงสิ่งเดียวหนึ่งเดียว กิจการนั้นๆ ก็จะดำเนินไปอย่างมีปัญหาหรือไม่เกิดความสุขความพอใจของแต่ละคน จึงต้องมีการหันหน้าพูดจากัน ต้องยอมรับฟัง อดทน ยอมเปลี่ยนแปลง ตกลงกัน

ในสังคมการทำงานหลายคนมักจะเรียกร้องความเป็นประชาธิปไตย แต่ไม่มีความรู้ครบถ้วนจะรับรู้แต่ในด้านที่ตนมองว่านี่ละคือสิ่งที่ฉันจะได้ผลประโยชน์ ซึ่งนั่นไม่ใช่ประชาธิปไตย คำว่าประชาธิปไตยจะต้องประกอบด้วย การให้ และ ต้องการดังตัวอย่างต่อไปนี้

ประชาธิปไตย

รัฐบาลให้	รัฐบาลต้องการ
ประชาชนได้รับสิทธิ	ทำหน้าที่ของประชาชน
ประชาชนมีเสรีภาพ	ประชาชนมีกฎระเบียบ
เสมอภาพ	รักษาวินัย
ภราดรภาพ	มีมารยาทพึ่งพากัน

อนาธิปไตย < ---- > เผด็จการ

กล่าวคือการเป็นประชาธิปไตย

รัฐบาลให้สิทธิในการเลือกผู้แทน แต่ประชาชนต้องรักษาหน้าที่ ไปลงคะแนนเสียง

รัฐบาลให้เสรีภาพ ในการประกอบอาชีพอย่างอิสระ แต่ต้องเคารพ กฎ ระเบียบในการทำงาน

รัฐบาลให้ความเสมอภาพ ในการนับถือศาสนา แต่ ต้องมีวินัยไม่ดูหมิ่นศาสนาอื่นที่ตนไม่ได้นับถือ

รัฐบาลให้ ภราดรภาพ ในการอยู่อาศัยร่วมกัน แต่ต้องมีมารยาท ไม่ทำความเดือดร้อนให้เพื่อนบ้าน

ดังนั้นหากเอียงไปทางใดทางหนึ่ง ก็จะเป็นดังข้างล่างนี้ อนาธิปไตย หรือ เผด็จการ

การทำงานร่วมกันเป็นกลุ่มอย่างมีความสุข ผู้ร่วมงานจะต้องยึดหลักปฏิบัติดังนี้

- พอใจในสิ่งที่ตนมีหน้าที่อยู่และยอมรับความแตกต่าง เช่นเดียวกับสัญลักษณ์ของสัมมาชีวศิลป คือบัว 4 เหล่า ไม่ได้เป็นการปะนามบุคคลต่างๆ แต่แสดงให้เห็นว่าคนในสังคมมีความแตกต่างมีปัญญาความนึกคิดไม่เหมือนกัน แล้วแต่สิ่งแวดล้อม หรือสภาวะที่ถูกปิดกั้นต่างๆนาๆ ทั้งๆที่เกิดมาจากหน่อเดียวกัน ถือเป็นสัจธรรมที่เห็นกันอยู่ ดังนั้นทุกคนต่างมีความดีเฉพาะตัวแตกต่างกันต้องให้เกียรติกัน ต้องเชื่อ ต้องยอมรับฟังเหตุผล เพราะทุกคนที่ทำงานมีอายุอยู่จนถึงปัจจุบันนี้ต้องเป็นผู้มีความดี ความรู้ ความสามารถแน่นอน สรุปก็คือ [1]ให้รู้จักมองคนอื่นในแง่ดี.

- ให้ความเชื่อถือและศรัทธาในองค์กร[1] การที่เราตกลงใจว่าจะเข้ามาร่วมงานในองค์กรใดก็ตามหากเรายังไม่แน่ใจว่าองค์กรนั้นจะเป็นที่พึ่งได้แล้ว ท่านก็จะทำงานอย่างไม่มีความสุข และอาจหมดกำลังใจ อันเป็นเหตุให้ทำงานอย่างขาดประสิทธิ์ภาพ จึงเป็นเรื่องที่สำคัญมากต่อการบริหาร

- ยอมรับฟังความเห็นของส่วนรวม ในการกำหนดแบบแผน,การทำโครงการ,วางกฎระเบียบ

- พร้อมที่จะเผชิญปัญหา ถ้ากลัวปัญหาจะทำอะไรไม่ได้เลย เมื่อมีปัญหาก็แก้ไขบนความเป็นจริงรู้จักการวางแผนการเงิน ความล้มเหลวในชีวิต หลายๆคนเกิดจากปัญหารายได้ไม่พอจ่าย เพราะไม่มีการวิเคราะห์การใช้จ่ายเงินของตน ปล่อยให้เป็นไปตามกระแสความต้องการทั้งที่หากจะเอามาพิจารณาแล้ว มีหลายรายจ่ายไม่ใช่เรื่องสำคัญต่อการดำรงชีพ แต่กลับเป็นเรื่องเพื่อบำรุงสุขผู้อื่นเป็นส่วนมาก เช่นการแต่งตัว,เลี้ยงดู, ซื้อของใช้ต่างๆ โดยกลัวว่าญาติ เพื่อนฝูงจะดูหมิ่นฯลฯ

- หาเพื่อนที่สามารถแสดงความคิดเห็นกันได้ไว้เป็นที่ปรึกษา ยามที่มีปัญหา ควรจะต้องหาผู้อื่นมารับฟังเพื่อระบายความท้อถอย ปรับทุกข์ และให้กำลังใจเราได้เอาไว้เป็นเพื่อน จะต้องยอมรับว่าการมีมนุษย์สัมพันธ์ ถือเป็นการรู้จักลดกิเลส จะทำให้เรามีกัลยาณมิตรที่ดี

- รู้จักทำตัวให้เป็นคนกล้าแสดงออก[1] จะต้องรู้จักกล้าพูดในสิ่งที่ถูกต้อง เพื่อชี้แจงเหตุผลหากเรามีปัญหาแล้วไม่อยากพูด ขี้เกียจชี้แจง สิ่งเหล่านั้นก็จะเป็นปัญหารุกลามมากขึ้นจนแก้ไม่ได้ แต่การพูดจะต้องมีสัมมาคารวะ รู้จักผู้น้อยผู้ใหญ่ รู้จักกาลเวลา กราบเรียนด้วยความเคารพ มีสติรอบคอบ ไม่มีอารมณ์ ทิฐิ เย่อยิ่ง จองหอง อวดดี ทุกสิ่งทุกอย่างก็จะราบรื่นประสบผลสำเร็จในความต้องการได้ ขอให้ระลึกไว้เสมอว่า คิดก่อนพูด, ก่อนพูดเราเป็นนายปาก พูดแล้วปากเป็นนายเรา.

สมการสัจธรรมในการแสวงหาความสุข มีนักเศรษฐศาสตร์, นักปกครอง, นักการศาสนา จะมีความเห็นตรงกันในสมการของความสุขไว้ดังนี้

วัตถุทรัพย์สินที่มี

ความสุข = ------------- โดยเรามาดูกลุ่มคนในสังคมว่าเป็นอย่างไร?

ตัณหาความอยากได้

กลุ่มที่ 1 กลุ่มคนมีเงินมีทรัพย์สินมากมาย หรือที่เรียกว่า เศรษฐี นั้น สมมุติว่าเขามี วัตถุ = 100 หน่วย เขามีความต้องการ หรือตัณหาสักครึ่งหนึ่งของความต้องการทั้งสิ้น คือให้ = 50 หน่วย

ถามว่าเขาจะมีความสุขเท่าใด ความสุข = 2 หน่วย

กลุ่มที่ 2 กลุ่มคนชั้นกลาง สมมุติให้มีวัตถุทรัพย์สินน้อยกว่าเศรษฐีครึ่งหนึ่ง คือเท่ากับ 50 หน่วย มีความต้องการเท่ากับ 25 หน่วย

ถามว่าเขาจะมีความสุขเท่าใด ความสุข = 2 หน่วย

กลุ่มที่ 3 กลุ่มคนยากจนมีทรัพย์สมบัติน้อย สมมุติมีอยู่เพียง 10 หน่วย มีความต้องการ 5 หน่วยคนจนมักมีการปรับตัวให้สมถะจนมีนิสัยสืบต่อกันมาตั้งแต่เกิด แบบที่เรียกว่าจนแล้วต้องเจียม ไม่ใช่เห็น ช้างขี้ก็ขี้ตามช้าง หรือรสนิยมสูง รายได้ต่ำ แต่เขาเหล่านั้นต่างก็มีความสุขได้ดังสมการนี้

ถามว่าเขาจะมีความสุขเท่าใด ความสุข = 2 หน่วย

ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่าความสุขจะมีได้เท่าเทียมกันหมดทั้งเศรษฐีและคนยากจน, สังคมปัจจุบันสอนให้หาวัตถุ โดยสร้างความต้องการ เพื่อให้ได้มาซึ่งวัตถุ เท่ากับเพิ่มตัณหา ไม่รู้จักคำว่า "พอ" ทำให้เป็นทุกข์ ที่อาจล้มเหลวไม่สมหวังก็ได้

พุทธศาสนาเท่านั้นที่สอนให้ทุกคนพยายามลดตัณหา เพื่อเพิ่มพูนความสุขให้มากขึ้นและทำได้ทันทีด้วยตนเอง.

ดังคำสอนท่านพุทธทาสภิกขุที่ว่า ความเอ๋ย ความสุข, ใครๆทุก คน, ชอบเจ้า เฝ้าวิ่งหา, แกก็สุข, ฉันก็สุข,ทุกเวลา, แต่ดูหน้า ตาแห้ง ยังแคลงใจ, ถ้าเราเผา ตัวตัณหา ก็น่าสุข ถ้ามันเผา เราก็ “สุก”หรือเกรียมได้, เขาว่าสุข สุขเน้อ อย่าเห่อไป, มันสุขเย็น, หรือสุกไหม้ ให้แน่เอยฯ

การทำงานหรือการดำรงชีพให้มีความสุข จะต้องมีความสุขทั้งกาย และจิตใจ ดังที่ว่าปัจจัย 4 ในการดำรงชีพพื้นฐานก็คือ อาหาร, เครื่องนุ่งห่ม, ที่อยู่อาศัย และยารักษาโรคนั้น เราจะเห็นว่าสังคมในเมือง คนในเมืองมักแสวงหาอาหารเกินความต้องการของร่างกาย และยังเท่ากับเสริมความอ่อนแอให้กับตนเองโดยตรงอย่างรู้เท่าไม่ถึงกาล เช่น โรคเส้นเลือดอุดตัน ฯลฯ

ความทุกข์ทางกายที่เกิดจากการรับประทานอาหารมีดังนี้

อาหารหวาน มีผลต่อกระเพาะ, ระบบเลือด, ปอด, ทำให้ไอหรือเป็นหวัด

อาหารเค็ม (เกลือมากไป) มีผลต่อ ไต

อาหารเปรี้ยว มีพลต่อ ตับ, น้ำในกระเพาะ,ระบบปัสสาวะ,ระบบขับน้ำดี,ขยายเส้นเลือด

อาหารเผ็ด มีผลต่อปอดและลำใสใหญ่ อาจทำให้ท้องผูก, ท้องเสีย

ตามใจปากเป็นหมู ตามใจจู๋เป็นเอดส์ !!!!!

ความทุกข์ที่เกิดจากจิตใจ เช่น ดีใจ, ร่าเริง, เสียใจ จะมีผลกระทบกับร่างกายคือ

ความโกรธ มีผลกับ ตับ และหัวใจ

วิตก กังวน มีผลกับกระเพาะ และม้าม

เศร้า โศก มีผลกับ ปอด ( ต้องถอนหายใจบ่อยๆ เพื่อเพิ่มอ๊อกซิเจน )

ความกลัว มีผลกับ ไต ( ตกใจปัสสาวะไหล )

ความกลัว เป็นทุกข์ ความสุข เป็นโทษ ความโกรธ เป็นภัย

การทำงานให้มีความสุข ก็มักจะได้จากความสำเร็จ มีตำแหน่งหน้าที่การงานดีขึ้น สบายขึ้น ใหญ่โตขึ้น ดังนั้นในการให้ตำแหน่งดีขึ้นก็มักจะพิจารณากันที่ ความดี ความชอบ หรือ ผลงานและความประพฤติ แบบที่เรียกกันว่า Concern for Production. คือแบบเน้นเรื่องการทำงาน(ผลงาน)เรียกว่า ใฝ่สัมฤทธิ์ และConcern for People. คือเน้นที่คน (ความประพฤติ) เรียกว่า ใฝ่สัมพันธ์

มีคำกล่าวอีกอันที่ว่า ผู้บำบัดทุกข์ ผู้บำรุงสุข ใครเป็นผู้บำบัดทุกข์ บำรุงสุข ลองมาฟังโคลงนี้

แมวเอ๋ยแมวเหมียว รูปร่างประเปรียวเป็นนักหนา ร้องเรียกเหมียวๆ เดี๋ยวก็มา เคล้าแข็ง เคล้าขาน่าเอ็นดู (บำรุงความสุขให้นาย) รู้จักเอารักเข้าต่อตั้ง ค่ำ ๆ ซ้ำนั่งระวังหนู ควรนับว่ามันกตัญญู ( บำบัดทุกข์ ) คอยดูอย่างไว้ ใส่ใจเอย.

ให้เอาอย่างแมวเป็นผู้ให้ความสุข น่ารัก รู้จักเอาใจ แล้วยังคอยเฝ้าจับหนูที่มาทำความเดือดร้อนในบ้านอีก ฉะนั้นผู้ที่ทำงานมีผู้ช่วยเหลือควบคุมดูแล ก็จะต้องรู้จักแสดงตัวให้มีทั้ง ความดีและความชอบ คือมีการพัฒนาความรู้ความสามารถและการเป็นผู้เสียสระไม่เห็นแก่ตัว ทำหน้าที่ด้วยความขยันจริงใจ พูดจาไพเราะกับผู้คน ก็จะทำให้ผู้บริหารเสียดาย หากไม่มีเขาได้ช่วยเหลือ แต่หลายคนที่มีความรู้ความสามารถมักเป็นคนก้าวร้าว พูดจาไม่ระมัดระวัง ทำให้เกิดการเข้าใจผิดในกลุ่มผู้ร่วมงานทำให้แตกแยกไม่มีความสามัคคี ผลงานจึงเสียหายตามกันออกมาก็ทำให้เป็นภัยได้

การทำงานร่วมกับคนอื่นจำเป็นยึดหลักธรรมะเข้ามาปฏิบัติ คือ ธรรมะที่เกี่ยวกับงาน และธรรมะที่เกี่ยวกับคน เพื่อให้ได้มาซึ่งการทำงานอย่างเป็นสุขดังต่อไปนี้

ธรรมะที่เกี่ยวกับงาน คือ อิทธิบาท 4 คือ ฉันทะ, วิริยะ, จิตตะ, วิมังสา.

1 ฉันทะ มีความรัก ความพอใจถูมิใจที่มีหน้าที่ หากเราคิดว่างานทุกอย่างถือเป็น ครู จะดี ไม่ดี ให้เราได้เรียนรู้ มีความเปลี่ยนแปลผันแปลสนุก ควรทำความพอใจเข้าใจหน้าที่ ที่ได้รับมอบหมายไม่รังเกียจ ก้าวก่ายงานผู้อื่น หรือทำตนสู่รู้ประมาท เมื่อได้รับหน้าที่แล้ว พยายามทำให้ดีที่สุด

" เรื่องของคนอื่นชั่งเขาเราอย่ายุ่ง เราจงมุ่งเรื่องของเราให้เต็มที่ ปฏิบัติชอบ ทั้งกาย จิตวจี กิจกรรมมี เราทำประจำวัน "

2 วิริยะ อดทนใฝ่ศึกษาหาความรู้ หาวิธีการแก้ปัญหา ยอมรับวิชาการใหม่ๆ เช่น บางครั้งต้องเป็นผู้รับผิดชอบดูแลงานด้านต่างๆ ที่ยังไม่ถนัดก็ต้องลงไปเรียนรู้ว่าทำกันอย่างไร หาผู้ช่วยแนะนำแก้ปัญหา เพื่ปรึกษาหรือสนับสนุนให้การทำหน้าที่ของแต่ละจุดดำเนินไปอย่างสัมฤิทธิ์ผล

3 จิตตะ มีสติในการปฏิบัติหน้าที่ เอาใจใส่,ประคองจิตไปในสิ่งนั้น, ไม่ทำอารมณ์ให้ขุ่นถึงแม้จะมีปัญหาไม่หวาดระแวง กลัว หรือเป็นคนตกใจง่าย โกรธง่าย คอยจับผิดผู้อื่น อะไรผิดก็จะยอมรับผิด อะไรที่ทำดีที่สุดแล้วคนอื่นไม่พอใจ ก็ชั่งเขาให้รู้จักระวางไม่ถือเป็นอารมณ์

4 วิมังสา ต้องเป็นนักคิด มีเหตุผลรู้จักวิเคราะห์ค้นหาสาเหตุแห่งปัญหา ความบกพร่องเสียหาย โดยความเป็นธรรม เพื่อการแก้ไขอย่างถูกต้อง เป็นจริง

ธรรมะที่เกี่ยวกับคน คือ สังคหวัตถุ 4 คือ ทาน, ปิยวาจา, สมานัตตตา, อัตถจริยา

1 ทาน การให้ ถือเป็นความสุข ผึกการทำตนเป็นผู้ให้, ผู้เสียสระ, ให้เกียรติ,ให้สิ่งของ, ให้ความรู้ และรู้จักให้อภัย จะทำให้เรามีความสุขแสวงหาได้ในทันที ไม่ต้องรอคอยเหมือนการเป็นผู้คอยแต่จะรับ คอยแต่จะเอา ทำให้ผิดหวังได้ เป็นการสะสมความทุกข์

2 ปิยวาจา พูดเจรจาไพเราะ, อ่อนหวาน, อ่อนน้อมถ่อมตน, วาจาเป็นที่รักดูดดื่มน้ำใจ, เสริมสร้างมิตรไมตรี, มีสารประโยชน์,ไม่เล่นคำเล่นสำนวนโวหาร, เหล่านี้มิได้หมายความว่าเราจะต้องประจบสอพอ ผิดไปจากความจริง ต้องมีความจริงใจ ไม่ว่าจะพูดกับเด็ก หรือผู้ใหญ่ การชี้แจงพูดจา ว่ากล่าวทำได้เสมอหากจะรู้จักคิดก่อนที่จะพูด หลายคนเมื่อได้ยินอะไรที่ตนไม่พอใจ ก็จะแสดงออกในคำพูดโต้แย้งทันทีทันใดแล้วเมื่อผิดพลาดก็เลยเป็นความทิฎฐิไม่ยอมประนีประนอมไปจนเกิดเรื่องใหญ่โต การพูดจาที่มีเหตุมีผล ไพเราะ นุ่มนวน ถือเป็นศิลปการเจรจาต่อรอง ที่ทำให้ปัญหาอุปสรรคต่างๆ หมดไป อย่างคำที่ว่า ปากเป็นเอก เลขเป็นโท...ฉะนั้นให้เรามีความเก่งกาจทางวิชาการก็เอาตัวไม่รอดเพราะปากเสีย

3 สมานัตตตา ทำตนเสมอต้นเสมอปลาย, ไม่มีรูปจำแลง, ไม่ยกตนข่มท่าน, ไม่ถือตน, เย่อหยิ่งอวดดี, การจะปฎิบัติดังกล่าวได้เราต้องทำตัวเราให้พอในฐานะความเป็นอยู่ ก็คือตัดกิเลส ตัณหา ความต้องการที่เพ้อฝันแล้วเราก็จะทำให้เกิดความเสมอต้นเสมอปลายได้อย่างมีความสุข

4 อัตถจริยา รู้จักทำตนให้เป็นประโยชน์ต่อสถาบันองค์กร ต่อสังคม ต่อคนและสัตว์ หากอะไรที่เห็นว่าเราจะช่วยแก้ปัญหาช่วยเหลือได้ ถึงจะไม่ใช่หน้าที่เราก็เข้าช่วยโดยมิได้หวัง

สิ่งตอบแทน นั่นก็คือเป็น ทาน การให้ที่มีความสุขและให้ได้ทันที่ หากเราคิดอยากจะให้

ธรรมะที่เกี่ยวกับคน ของผู้บริหาร คือ พรหมวิหาร 4 คือ เมตตา,กรุณา,มุทิตา,อุเบกขา

1 เมตตา มีจิตใจแผ่ไมตรี มีความปรารถนาดี อยากให้ผู้อื่นเป็นสุข

2 กรุณา มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อยากให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ ในการให้ทาน ทำบุญ ช่วยเหลือสงเคราะห์กิจการต่างๆ ให้ประสบความสำเร็จ ให้เขาได้สมหวัง

3 มุทิตา มีจิตยินดีปรีดาเมื่อเห็นความสำเร็จของผู้อื่นและมีความสุข หัดเป็นคนรู้จักการยกย่องผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ มีความก้าวหน้า สรรเสริญ ศรัทธา ผลก็คือทำให้เรามีกัลยาณมิตร มีผู้ให้ความร่วมมือช่วยเหลือและเป็นสุขเบิกบาน

4 อุเบกขา รู้จักการวางตัวเมื่อไม่ประสบความสำเร็จสมหวังไม่อิจฉาริษยาผู้อื่น หรือการกลั่นแกล้งปะนามด่าว่าท้าทาย ทำให้เราหลุดพ้นจากความโกรธ ความทุกข์ เรื่องไม่ดีก็ระงับลง สิ่งที่ได้บรรยายมาทั้งหมดที่เป็นคำสอนในพระพุทธศาสนาได้สอนไว้ ซึ่งจะเห็นว่ามีความละเอียดลึกซึ้ง และมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันไปมาอยู่ตลอดหากไม่รู้จักคิดแล้ว จะมองว่าเป็นเรื่องของผู้เป็นนักบวช คนธรรมดายังมีกระแสสิ่งแวดล้อมมาเป็นตัวแปลทำให้ไม่สามารถนำมาประพฤติปฎิบัติได้ นั้นไม่จริง ก็ขอให้ท่านได้คิดและพิจารณาตามแต่สถานะของแต่ละท่านซึ่งไม่เหมือนกัน แต่อย่าลืมสัมการสัจธรรมของความสุข ที่ได้บรรยายมาและขอให้โชคดี สวัสดี

********************************